Δεν ξέρω ποιος πρωτοείπε την έκφραση «ντύνομαι παπαδάκι». Δεν με ενδιαφέρει καν. Αυτό που ξέρω είναι ότι όποιος δεν έχει ντυθεί «παπαδάκι» μικρός στη διάρκεια της Μεγάλης Εβδομάδας δεν ξέρει τι σημαίνει Πάσχα. Μια δεύτερη βεβαιότητα που έχω, αλλά αυτή αφορά τον εαυτό μου και την μοιράζομαι μαζί σας εγωιστικά, είναι ότι χάρη στο γεγονός ότι ντυνόμουν μικρός «παπαδάκι» αγάπησα τα σόου. Διότι η Μεγάλη Εβδομάδα είναι ένα μεγάλο σόου – κι ας με συγχωρήσουν οι Χριστιανοί για την έκφραση: για καλό το λέω. Ακόμα και το γεγονός ότι υπάρχει στις εκκλησίες διακόσμηση πένθιμη και διακόσμηση χαρμόσυνη λέει πολλά. Και δεν συζητάω για το τελετουργικό – την Μεγάλη Πέμπτη και την Μεγάλη Παρασκευή πχ που το σενάριο είναι γεμάτο δράμα: το σόου σχετίζεται με την ίδια την παραγωγή. Αλλά και τις άλλες μέρες υπάρχουν τα πάντα. Το πλήθος των ιερέων και των ιεροψαλτών. Οι εντυπωσιακές λαμπαδοφορίες. Το στόλισμα των Επιταφίων πριν την εμφάνισή τους. Την όλη διαδικασία του «Δεύτε λάβετε Φως» - φυσικά δεν αναφέρομαι στα πυροτεχνήματα και στα βαρελότα και σε κάτι έθιμα βομβαρδισμού των γειτονικών χωριών που αποκαλούνται «σαϊτοπόλεμος», «ρουκετοπόλεμος» κτλ: μιλάω για τα εκκλησιαστικά δρώμενα. Σε όλες αυτές τις ξεχωριστές νύχτες τα «παπαδάκια» παίζουν το δικό τους ρόλο. Που μόνο μικρός δεν είναι.

Το «παπαδάκι» πρέπει να ξέρει τι κάνει. Να παρακολουθεί τον ιερέα. Να έχει σωστό πένθιμο βάδισμα στις περιφορές. Να κρατά αποστάσεις. Να προσέχει μην στάξουν τα κεριά. Να έχει το νου του μην πατήσει την στολή. Να μην γελάει τις βραδιές που δεν πρέπει. Να μην συζητάει με τον κόσμο και να μην επιτρέπει σε κανένα να του αποσπάσει την προσοχή. Κι όλα πρέπει να τα κάνει χωρίς πρόβες και χωρίς ιδιαίτερη σκέψη, αλλά αυτόματα. Με ένα φυσικό ταλέντο. Σαν να αποτελεί μέρος χορευτικού. Και χωρίς επικεφαλής που δίνουν παραγγέλματα.

Όταν υπηρετούσα την σρατιωτική θητεία μου πέρασα ένα Πάσχα στον Εβρο. Την Μεγάλη Εβδομάδα ήμουν «λοχίας υπηρεσίας» το οποίο είναι κακό γιατί έπρεπε να ψάχνω συνεχώς να βρω διαθέσιμους για τις αγγαρείες που λόγω της προετοιμασίας της κυριακάτικης γιορτής ήταν περισσότερες από ποτέ: «στέναζαν» τα μαγειρεία και όποιος καθάριζε γρήγορα πατάτες ήταν περιζήτητος. Η υπηρεσία ανεύρεσης αγγαρειομάχων με είχε γλυτώσει από ένα αληθινά μεγαλύτερο βάσανο: τις οπλοασκήσεις. Επρεπε να υπάρξει ένα ειδικό άγημα για να απονείμει τιμές στον επιτάφιο στην πλατεία του γειτονικού στο στρατόπεδο χωριού κατά την διάρκεια της περιφοράς του την Μεγάλη Παρασκευή. Στις ασκήσεις έπαιρναν μέρος όλοι και θα επιλέγονταν οι καλύτεροι. Φυσικά δεν υπήρχε πιθανότητα να ήμουν εγώ ένας από αυτούς διότι οι σχέσεις μου με τις οπλοασκήσεις ήταν αυτή που περιγράφει ο Ντίνος Ηλιόπουλος στο «Εξοχικό κέντρο ο έρως» όταν μιλά για το «στρίβειν δια του αρραβώνος»: κι εγώ ορκιζόμουν ότι έχω όρεξη να μάθω τα «επ΄ώμου» και τα «παρά πόδας», αλλά μόλις έβρισκα την ευκαιρία το έβαζα στα πόδια. Θα με ταλαιπωρούσαν κάτω από τον ήλιο για ώρες χωρίς την παραμικρή πιθανότητα να δίνω έστω παραγγέλματα – ούτε σε αυτό ήμουν ικανός. Εχοντας άλλη υπηρεσία έβλεπα τους εκπαιδευόμενους και τους χαιρόμουν: μετά από δυο – τρεις μέρες είχαν φτάσει να συγχρονίζονται άψογα. Κι όμως κατά την διάρκεια της περιφοράς έχασαν τις εντυπώσεις θεαματικά από τα «παπαδάκια» που ήταν καταπληκτικά. Τα έκαναν όλα άψογα και χωρίς παραγγέλματα, ίσως γιατί η συμμετοχή τους στα εκκλησιαστικά δρώμενα ήταν από καρδιάς κι όχι γιατί ευελπιστούσαν να πάνε όλα καλά να πάρουν καμιά τιμητική άδεια όπως οι τιμημένες «σειρές» μου. Κανα δυο παλήκάρια μάλιστα που βρέθηκαν στο άγημα, τα κάνανε θάλασσα γιατί αντί να έχουν το μυαλό τους στο παράγγελμα κοιτούσαν τα ασπροφορεμένα κορίτσια της περιοχής που έραιναν τον Επιτάφιο. Ενώ τα «παπαδάκια» ήταν απλά πορωμένα στο καθήκον.

Ισως τελικά τα λένε «παπαδάκια» γιατί μετά τον ιερέα είναι αυτά που δείχνουν την μεγαλύτερη προσήλωση. Αποκλείεται να τα λένε έτσι υπονοώντας ότι είναι παιδιά του παππά: αν οι ιερείς έκαναν τόσα παιδιά δεν θα υπήρχε πρόβλημα υπογεννητικότητας. Κι αποκλείεται φυσικά να τα λένε «παπαδάκια» υπονοώντας ότι όταν μεγαλώσουν θα γίνουν κι αυτά παπάδες: αν συνέβαινε θα είχαμε περισσότερους ιερείς από δημοσίους υπαλλήλους. Αλλά όπως είπα το πώς αποκαλούνται τα συγκεκριμένα παιδιά δεν έχει σημασία: σημασία έχει ο ρόλος. Η αποστολή.    

Το «παπαδάκι» είναι η απολύτως απαραίτητη φιγούρα την Μεγάλη Εβδομάδα, κάτι σαν την μετάδοση του «Χριστού από την Ναζαρέτ» στην τηλεόραση: το βλέπεις στο τηλεοπτικό πρόγραμμα και καταλαβαίνεις ότι ήρθε το Πάσχα. Το «παπαδάκι» δεν γίνεται να αντικατασταθεί από τίποτα και κανένα. Δεν υπάρχουν σχολές που να παράγουν «παπαδάκια» ώστε να φρακάρει το σύστημα παραγωγής. Φυσικά δεν υπάρχει τεχνολογία που να παράγει «παπαδάκια»: το σύστημα είναι αυτοτροφοδοτούμενο και εξαιρετικό. Ποτέ δεν έχω δει σε εκκλησία αγγελία του είδους «ζητούνται «παπαδάκια» για την Μεγάλη Εβδομάδα» ενώ πχ όλες οι καφετέριες της πλατείας της Νέας Σμύρνης ψάχνουν προσωπικό. Το να ντυθεί ένας πιτσιρικάς «παπαδάκι» τη Μεγάλη Εβδομάδα προκύπτει όταν κάτι ξυπνά μέσα του. Δεν μιμείται κανένα όποιος παίρνει την απόφαση. Κανείς μπαμπάς δεν διηγείται στα παιδιά ηρωϊκές ιστορίες από τον καιρό που ντυνόταν ο ίδιος «παπαδάκι». Δεν υπάρχουν ηλεκτρονικά παιγνίδια με «παπαδάκια» τα οποία ο πιτσιρικάς έχει παίξει οπότε κάποια στιγμή αποφασίζει να δείξει και πως μπορεί να κάνει κι ο ίδιος τα μαγικά του εντός της εκκλησίας. Δεν υπάρχει κάποια τρομερή ανταμοιβή και αν υπάρχει είναι το τελευταίο που απασχολεί. Πάντα υπάρχει κάποια γιαγιά που συμβουλεύει τον εγγονό να το κάνει, αλλά πόσες και πόσες συμβουλές δεν δίνουν στους εγγονούς οι γιαγιάδες κι αυτοί δεν ακούν τίποτα; Αν κρίνω από τα δικά μου παιδικά χρόνια αυτό που υπάρχει είναι μια υπόγεια ανάγκη να ζήσεις το σόου από μέσα. Να μην είσαι από αυτούς που κοιτάζουν, αλλά από αυτούς που τους κοιτάζουν. Κι ας μην είσαι εσύ στο κέντρο της προσοχής, σημασία έχει να έχεις την αίσθηση του ρόλου.      

Εχοντας υπάρξει «παπαδάκι» ομολογώ ότι αυτός ήταν ένας από τους καλύτερους ρόλους στην ζωή μου. Χωρίς σενάριο, αλλά ξεκάθαρος. Χωρίς να έχω ατάκες, αφού όποιος τον ερμηνεύει να βγάζει μιλιά, αλλά δύσκολος διότι απαιτούσε συγκέντρωση. Κυρίως ήταν ρόλος συνυφασμένος με την ηλικία του πρωταγωνιστή και για αυτό μοναδικός. Ο μόνος σταθερός στις ωραιότερες Μεγάλες Εβδομάδες της ζωής μου.

(Βημαγκαζίνο Απρίλιος 2024)