Αφού χθες προσπάθησα να σας εξηγήσω ποια ήταν η μεθοδολογία του Μαρτίνς μέχρι τώρα ας δούμε σήμερα και το τακτικό ζήτημα που προέκυψε ως συζήτηση μετά το τελικό του κυπέλλου: μπορούσε ο Ολυμπιακός να παίξει άλλου είδους άμυνα από τη στιγμή μάλιστα που χτύπησε ο Παπασταθόπουλος; Και πως;
Πάρα πολλές αλλαγές
Ας τα πάρουμε με τη σειρά. Αν στην επίθεση ο Μαρτίνς αλλάζει συνεχώς σχήματα και διατάξεις (κι αυτό είναι που δίνει στον Ολυμπιακό την υπέροχη του στην Ελλάδα απέναντι σε ομάδες με προπονητές που με την επίθεση δεν ασχολούνται φτιάχνοντας συνήθως ομάδες που παίζουν για το 1-0) στην άμυνα το πράγμα είναι κομμάτι διαφορετικό: ο κόουτς εκτιμά κυρίως την ατομική ικανότητα.
Την πρώτη σεζόν ο Μαρτίνς μοίρασε το χρόνο συμμετοχής σε πέντε στόπερ (Μιράντα, Βούκοβιτς, Μεριά, Σισέ, Αβραάμ Παπαδόπουλο) και χρησιμοποίησε δυο δεξιά μπακ (Ομάρ, Τοροσίδη) και δυο αριστερά μπακ (Κούτρη, Τσιμίκα). Τη δεύτερη σεζόν οι δυο που τον απογοήτευσαν (Μιράντα, Βούκοβιτς) έφυγαν αμέσως. Ο Μεριά έφυγε τον Ιανουάριο. Ο Σισέ έχασε τη θέση του βασικού κι από τους πέντε πρώτους σήμερα έμεινε μόνο ο Αβραάμ κυρίως γιατί δεν γκρινιάζει. Προστέθηκαν ο Σεμέντο (το πιο μεγάλο από τα κερδισμένα στοιχήματα), ο Μπα που προόδευσε και ο Παπασταθόπουλος ενώ δεν πήρε πέρυσι ευκαιρίες ο Μάρκοβιτς που δόθηκε δανεικός πρώτα στην ΑΕΛ και μετά την Παρτιζάν.
Εξίσου μεγάλες και οι αλλαγές στους ακραίους. Τη δεύτερη χρονιά έφυγε ο Κούτρης και προστέθηκε ο Γκασπάρτ. Την τρίτη έφυγαν ο Ομάρ και ο Τσιμίκας, σταμάτησε ο Τοροσίδης και δεν έμεινε ούτε ο Γκασπάρτ. Απαριθμώ τις αλλαγές για να γίνει κατανοητό ότι είναι πάρα πολλές. Κι αυτό σε μια άμυνα είναι πάντα πρόβλημα: θα λεγα μάλιστα ότι ο Μαρτίνς είχε λιγότερα προβλήματα από αυτά που θα πρεπε.
Γιατί γίνονται τόσες αλλαγές; Για δυο λόγους. Πρώτον γιατί ο κόουτς αναζητά παίκτες που να δείξουν προσωπικότητα: έτσι φέτος τον κέρδισε ο Χολέμπας. Δεύτερον γιατί ο Μαρτίνς δεν αντέχει γκρίνιες: θέλει πάνω από όλα ήσυχα αποδυτήρια και μια από τις αγαπημένες του φράσεις είναι ότι για να παίζουν 11 όπως πρέπει, πρέπει άλλοι 15 να συμπεριφέρονται όπως πρέπει. Λέει επίσης ότι στην διάρκεια ενός ματς πλέον μπορείς να δώσεις χρόνο συμμετοχής σε έξι κυνηγούς χάρη στις πέντε αλλαγές. Ποτέ όμως σε έξι αμυντικούς, άρα χρειάζεσαι λιγότερους. Πιστεύει επίσης ότι αν δεν έχεις ένα σούπερ ποιοτικό παίκτη χρειάζεσαι πολλούς για να πάρεις λιγα από όλους: τον Τσιμίκα τον αντικατέστησε με τον Χολέμπας και τον Ρέαπτσουκ ενώ δεν βγήκε ο Βινάγκρε. Τον Ομάρ με τον Ραφίνια, τον Ανδρούτσο, τον Ντρέγκερ και τον Λαλά. Όλα αυτά δείχνουν ότι έψαχνε μια λύση αλλάζοντας παίκτες κι όχι διδάσκοντας άμυνα.
Η ιδέα των τριών
Αφού παρουσιάσαμε τη μεγάλη εικόνα πάμε τώρα στο επιμέρους. Γίνεται πολύς λόγος για το 3-4-3. Για μένα αυτή η διάταξη προκρίθηκε κυρίως για λόγους που έχουν να κάνουν πάλι με την επίθεση: με δεξί μπακ τον αμυντικά ευάλωτο Ανδρούτσο και αριστερό τον Ρέαπτσουκ που δημιουργικά δυσκολεύεται, ο Μαρτίνς θέλησε κάποιον να καλύπτει τον πρώτο και κάποιον που να επιτρέπει στο Μολδαβό να μείνει ψηλά, να κάνει λιγότερες κούρσες και να μην φθείρεται – ήθελε δηλαδή την παραγωγικότητα των ακραίων του μπακ. Όμως ας θυμηθούμε πως έφτασε σε αυτή την επιλογή: ο βασικός λόγος είναι ότι ο Λαλά δεν του έδωσε εγγυήσεις ότι ο Ολυμπιακός μπορεί να συνεχίσει να παίζει με τετράδα.
Από την προσοχή του Μαρτίνς δεν διέφυγε ότι ο Ολυμπιακός παίζοντας με Λαλά ή Ανδρούτσο βασικούς (και τέσσερις συνολικά στην άμυνα στο 4-3-3) δέχτηκε δυο γκολ στη Λεωφόρο από ΠΑΟ, δυο από την PSV στο Καραϊσκάκη και δυο στο Αϊντχόβεν. Φυσικά τον πονάνε και τα τρια γκολ από την Αρσεναλ εντός έδρας. Τότε δεν είχε το Σεμέδο και τον Μπα και έπαιξε με Λαλά, Εμβιλά, Παπασταθόπουλο, Ρέαπτσουκ – ενώ στο ημίχρονο έβγαλε τον Μολδαβό και βάζει τον Χολέμπας. Εκεί γεννήθηκε «η ιδέα των τριών»: μια εβδομάδα αργότερα στη ρεβάνς παίζει για πρώτη φορά με τρεις πίσω (Χολέμπας, Παπασταθόπουλο, Μπα) και χρησιμοποιεί ως ακραίους τους Ανδρούτσο και Ρέαπτσουκ. Και το σχήμα καθιερώνεται γιατί η σιγουριά της ομάδας είναι μεγαλύτερη: ας μην ξεχνάμε ότι η «τετράδα» είχε κάνει τον Σα να τρέμει.
Στόπερ με προβλήματα
Το σχήμα μονιμοποιήθηκε στη συνέχεια και γιατί υπήρξαν προβλήματα με τα στόπερ. Ο Σεμέντο παίρνει κάρτες, ο Σα πονάει και μένει εκτός, ο Παπασταθόπουλος που κάνει σπουδαία δουλειά έρχεται από μήνες απραξίας: οι τρεις παίζουν μαζί μόνο στη νίκη με 5-1 επί της ΑΕΚ. Στο 3-4-3 τρίτο στόπερ είναι σχεδόν πάντα ο Χολέμπας και όταν ο Μπα μένει οριστικά εκτός λόγω τραυματισμού, παίζει πλέον συχνά κι ο Εμβιλά. Κόντρα στον Αρη παίζοντας δίπλα στον Σεμέδο και με αντιπάλους τους επιθετικούς του ΠΑΟΚ στο Καραϊσκάκη, όταν τραυματίζεται ο Παπασταθόπουλος, ο Γάλλος τα πάει πολύ καλά.
Δεν είναι αλήθεια ότι ο Μαρτίνς κόλησε με το 3-4-3 ή δεν προβληματίστηκε να βρει άλλες λύσεις. Ο Μαρτίνς έπαιξε με τετράδα τα ματς με τον Αρη και τον Αστέρα κι έδωσε μια ακόμα ευκαιρία στον Αβραάμ Παπαδόπουλο, αλλά αυτός στο ματς με τον Αστέρα πάλι τραυματίστηκε – για τρίτη φορά φέτος. Ο κόουτς προχώρησε και στο πείραμα που λέγεται χρησιμοποίηση του Καλογερόπουλου, που έπαιξε και σε τετράδα και σε 3-4-3. Ο μικρός ήταν καλός με τον Αστέρα (σε ένα ματς που ο Ολυμπιακός περιμένει τους Αρκάδες στο μισό γήπεδο) και κακός με τον ΠΑΟ (γιατί δεν είναι ακόμα δεκαεπτά χρονών).
Κάτι κερδίζεις, κάτι χάνεις
Ένας άλλος προπονητής ίσως έκανε άλλου τύπου πειράματα ενόψει του τελικού. Ο Μαρτίνς θα μπορούσε να δοκιμάσει το Μπουχαλάκη ή να παίξει με τον Χολέμπας στόπερ σε τετράδα, αλλά εκτιμά τις δημιουργικές του ικανότητες του Ελληνα χαφ και το να αλλάξεις ρόλο σε ένα παίκτη 35 χρονών και να τον βάλεις να κυνηγά φορ περιοχής, είναι μάλλον τρελό. Θα μπορούσε επίσης να παίξει με τον Λαλά δίπλα στους Σεμέντο και Χολέμπας, ώστε σε αυτή την περίπτωση να μπορεί να κρατήσει τον Εμβιλά στη μεσαία γραμμή. Αλλά δεν είναι ευχαριστημένος από τις εμφανίσεις του Λαλά και αντιθέτως πιστεύει πως ο Καμαρά και ο Μπουχαλάκης μπορούν να του εξασφαλίσουν κάλυψη της άμυνας και τρεξίματα – πράγμα που σημαίνει πως ο Εμβιλά μπορεί να του είναι χρήσιμος στα μετόπισθεν. Η σκέψη είναι απολύτως λογική. Κυρίως είναι σκέψη του Μαρτίνς: μαρτυρά συνέπεια. Ο κόουτς δεν προβληματίζεται για αμυντικές τακτικές, θέλει απλά υπευθυνότητα στα μετόπισθεν. Τα είκοσι πέναλτι που έχει κάνει η άμυνα του Ολυμπιακού σε δυο χρόνια (και τα πέντε στον τελευταίο μήνα της χαλαρότητας) μαρτυρούν μια σχετική έλλειψη υπευθυνότητας. Αλλά κάτι κερδίζεις και κάτι χάνεις. Κι όταν κερδίζεις το πρωτάθλημα, χαλαρώνεις.
Γιατί δεν στέκει η κριτική
Η κριτική που γίνεται για τη σύσταση της άμυνας στον τελικό απλά δεν στέκει. Ο Ολυμπιακός με Ανδρούτσο και Ρέαπτσουκ στα άκρα δεν μπορεί να παίξει με τέσσερις πίσω ειδικά αν δεν υπάρχουν ο Μπα και ο Παπασταθόπουλος. Ο Χολέμπας στόπερ μπορεί να παίξει μόνο σε τριάδα. Ο Μαρτίνς δεν μπορεί να κάνει πρωτοτυπίες σε ένα τελικό με μια ομάδα κουρασμένη: ξεκίνησε τον Εμβιλά στην άμυνα για να μπορεί να τον μετατοπίσει στη μεσαία γραμμή και ν αλλάξει σχήμα, αν χρειαστεί. Αλλά ο τραυματισμός του Σωκράτη περιόρισε τις επιλογές γιατί άλλος στόπερ δεν υπάρχει. Οποιος θα θελε να δει στο γήπεδο τον Καλογερόπουλο κατά τη γνώμη μου πιστεύει ότι ζει ο Ελβις, ότι αν βάλει ένα σώβρακο πάνω από μια φόρμα θα γίνει ο Σούπερμαν κι ότι ο Μπιλ Γκέιτς μας βάζει τσιπάκια.
Ποιο ήταν το πρόβλημα
Οι αριθμητικά λίγοι στόπερ ήταν το πρόβλημα. Ο Μαρτίνς θέλει ήσυχα αποδυτήρια και δεν θέλει γκρίνιες. Πέρυσι ξεκίνησε τη σεζόν με Σεμέντο, Μπα, Σισέ, Μεριά, Μάρκοβιτς, Αβρααμ Παπαδόπουλο: ήταν πολλοί και γκρίνιαζαν. Φέτος για να είναι ήσυχος κράτησε τρεις (Σεμέντο, Μπα και Σισέ) και είχε και τον Αβραάμ ως καλό παράδειγμα. Όταν έφυγε ο Σισέ ήρθε ο Σωκράτης: οι στόπερ ήταν πάντα λίγοι. Δεν ήταν λάθος ο δανεισμός του Σισέ, γιατί σωστά πήγε ο παίκτης σε ένα «πρωτάθλημα βιτρίνα». Λάθος ήταν ότι εξ αρχής έλειπε ένας. Είναι ένα λάθος από αυτά που διορθώνονται με μια μεταγραφική προσθήκη. Και λίγους πονοκεφάλους του κόουτς, αφού όποιος κι αν έρθει θα θέλει να παίζει.
Η λογική λέει πως ένας άλλος προπονητής θα ξεκινούσε το μεταγραφικό σχεδιασμό ζητώντας ένα στόπερ, ειδικά αν σκέφτεται του χρόνου περισσότερο 3-4-3. Αλλά ο Μαρτίνς ζητά τον Τικίνιο, ένα φορ. Γιατί είναι ο Μαρτίνς που παρουσιάζει ένα Ολυμπιακό που παίζει για να σκοράρει. Αν δεν θέλουν ένα τέτοιο Ολυμπιακό, ας τον διώξουν να χαρούν οι αντίπαλοί του. Αν μείνει, ας φροντίσουν οι παίκτες που θα ρθουν φέτος να βοηθήσουν: διότι από όσους ήρθαν πέρυσι βοήθησαν λίγοι κι ο κόουτς έκανε θαύματα. Πήρε το περισσότερο που μπορούσε από όλους. Εκανε δηλαδή άριστα τη δουλειά του.
