Η ιδέα που είχε ένας άγνωστος σε μένα τύπος να φτιάξει μια εφαρμογή για κινητά τηλέφωνα που να «σκανάρει» φωτογραφίες και να σου δίνει τη δυνατότητα να δεις πως θα είναι ο εαυτό σου σε κάποια χρόνια από τώρα αποδείχτηκε εξαιρετική: εκατομμύρια άνθρωποι σε όλο τον κόσμο κατέβασαν την σχετική εφαρμογή – ο τύπος πρέπει καλοκαιριάτικα να θησαύρισε. Αλλά τι είναι αυτό που κάνει εκατομμύρια ανθρώπους σε όλο τον κόσμο να θέλουν να έχουν μια πειστική εικόνα του πως θα είναι μετά από δέκα, είκοσι, τριάντα, πενήντα χρόνια; Είναι μόνο η περιέργεια; Τρελάθηκαν όλοι, θεωρώντας την εικόνα τους στα γεράματα διασκεδαστική; Μπορεί. Αλλά υπάρχουν σίγουρα κι άλλα πράγματα.

Το παρών και το παρελθόν

Τον άνθρωπο τον κατατρέχει μια αγωνία σχεδόν υπαρξιακή να δει το μέλλον. Πολλοί λένε ότι ζουν για το «παρών», προσθέτοντας ότι θα ήταν ιδανικό να εκμεταλλευόμασταν κάθε μέρα και κάθε ώρα για να δίναμε στη ζωή μας νόημα – μεγάλα λόγια! Το να ζεις για το παρών σημαίνει ότι εξοικειώνεσαι και με τη βαρεμάρα και με την πλήξη – ενίοτε επιβάλεις στον εαυτό σου να πάψει να ονειρεύεται: δεν νομίζω πως τίποτα από όλα αυτά είναι ωραίο. Έβρισκα επίσης τραγική την προτροπή να ζεις με κάποια μυστήρια βεβαιότητα ότι «η κάθε μέρα είναι σαν να είναι η τελευταία της ζωής σου». Ποτέ δεν κατάλαβα το γοητευτικό υπάρχει σε αυτό. Γιατί να το κάνεις; Πως ακριβώς από μια τέτοια αντιμετώπιση της ζωής μπορεί να βγεις κερδισμένος, όταν λειτουργείς σαν να μην υπάρχει αύριο; Ποιος άραγε θα άντεχε η κάθε μέρα της ζωής του να είναι κι ένα τέλος;

Από την άλλη κουραστικό είναι επίσης να ζεις παγιδευμένος στο παρελθόν – πράγμα που σίγουρα συμβαίνει σε πολλούς. Είμαστε νομίζω περικυκλωμένοι από τέτοιους. Νοσταλγούν τα νιάτα τους, διηγούνται κατορθώματα που δεν έκαναν, πονάνε από την ανάμνηση των τραυμάτων που στο μεταξύ ξεπέρασαν, κουράζουν με τις παραμυθένιες υπερβολές τους και κανείς δεν τολμά να τους το πει. Αν το παρών είναι μια διαδρομή προς μια πόρτα που πρέπει ν ανοίξεις, το παρελθόν είναι μια πόρτα που κλείνει με δύναμη – ο κρότος της σε κάνει να κοιτάζεις πίσω, αλλά κοιτώντας πίσω δεν πας πουθενά. Μόνο το μέλλον αξίζει πραγματικά – αλλά ποιο είναι το μέλλον; Και πόσο μπορεί να σε περιμένει; Γεμίζοντας άγχος στη σκέψη του τι είναι αυτό που ακολουθεί, οτιδήποτε νομίζεις ότι σου λύνει αυτού του τύπου τις απορίες είναι χρήσιμο: οι εφαρμογές του Ιντερνετ που σου «αποκαλύπτουν» πως θα είσαι κάποτε, έχουν βασίσει την επιτυχία τους στην πίστη σου ότι το μέλλον «διαβάζεται» - ακριβώς όπως και οι καφετζούδες, οι χειρομάντισσες, τα ωροσκόπια. Οσοι τις λανσάρουν, ακριβώς όπως και οι καφετζούδες, ξέρουν καλά την ανάγκη σου να μάθεις τι σε περιμένει και σε αυτή επενδύουν. Αυτοπροβάλλονται σαν γιγάντιες κλειδαρότρυπες της πόρτας του μέλλοντος, που σε προκαλούν να σκύψεις να δεις μέσα από αυτές μια εκδοχή του εαυτού σου. Πρόκειται για μια εκδοχή τελείως ψεύτικη, αλλά μάλλον άριστα προσαρμοσμένη στα μέτρα της ματαιοδοξίας σου. Τι βλέπεις; Πως σε τριάντα, σαράντα, πενήντα χρόνια θα εξακολουθείς να υπάρχεις και θα είσαι πάλι εσύ, απλά λίγο τσαλακωμένος από το χρόνο – αλλά εσύ. Κι εσύ, από φόβο μήπως έχεις γίνει χειρότερος από αυτό που βλέπεις, το αποδέχεσαι με μια ανακούφιση – το δείχνεις και στους φίλους σου, το ανεβάζεις στο Instagram και παίρνεις καρδούλες. Και χαίρεσαι γιατί θα είσαι έτσι, ακριβώς έτσι. Κούνια που σε κούναγε… 

θα πρέπει να είναι περήφανοι

Εχει ενδιαφέρον ότι όλη αυτή η παγκόσμια υστερία για να ανακαλύψουμε αυτές τις γέρικες εκδοχές του εαυτού μας, έρχεται σε μια στιγμή που ένα κομμάτι του δυτικού κόσμου – το πιο εύπορο – ξοδεύει καθημερινά εκατομμύρια στην αγωνιώδη προσπάθεια αναζήτησης μιας αιώνιας νεότητας. Και στη χώρα μας. Τα κέντρα αισθητικής χτυπήθηκαν από την κρίση, αλλά λιγότερο από τις αντιπροσωπείες αυτοκινήτων. Οι πλαστικοί χειρουργοί εξακολουθούν να θεωρούνται για χιλιάδες γυναίκες (κι όχι μόνο…) άγγελοι του Θεού επί της γης. Το botox (η μποτοξάκι, αφού οτιδήποτε αγαπημένο έχει υποκοριστικό…) δεν είναι θεραπεία, είναι μια αμαρτωλή απόλαυση. Πριν από κάθε επίσκεψή μας σε δερμοτολόγο προσευχόμαστε αυτός να αποδειχτεί θαυματοποιός. Τα φαρμακεία είναι γεμάτα από κρέμες προσώπου, μάσκες ομορφιάς, χάπια αδυνατίσματος, χάπια που βοηθάνε τις σεξουαλικές επιδόσεις, χάπια που ρυθμίζουν τα πάντα, δηλαδή υπόσχονται ότι κανένα σοβαρό πρόβλημα δεν θα μας προκύψει, παρότι έχουμε αφήσει πίσω τις πιο παραγωγικές μέρες μας. Όταν μας λένε ότι μοιάζουμε μικρότεροι από την ηλικία μας, νοιώθουμε ότι έχουμε πιάσει κάποιο στόχο και όσοι μας αγαπούν θα πρεπε να είναι περήφανοι.

Είναι παράδοξο να αναζητούμε το χάπι της αιώνιας νεότητας και την ίδια στιγμή να κατεβάζουμε εφαρμογές που μας δείχνουν την γέρικη όψη μας – αυτή που πληρώνουμε για να αποφύγουμε; Είναι, αλλά είναι και τελείως λογικό. Και στη δυο περιπτώσεις παίζουμε με το χρόνο, που ως αντίπαλος είναι ανίκητος. Τα χάπια και τα κέντρα αισθητικής μας προσφέρουν την ψευδαίσθηση ότι μπορούμε να τον νικήσουμε. Οι εφαρμογές στο κινητό μας, που μας δείχνουν ωραίους παππούδες και γλυκές γιαγιάδες, μας δημιουργούν την εντύπωση ότι με το χρόνο μπορούμε να συνθηκολογήσουμε. Ε, δεν θα μας κάνει και τόσο κακό τελικά. Που να ξέραμε…

Πως είναι πραγματικά

Θα είχε αληθινό ενδιαφέρον μια εφαρμογή που θα σου δινε πραγματικά τη δυνατότητα να καταλάβεις πως θα είσαι σε είκοσι, τριάντα, σαράντα χρόνια. Που θα την κατέβαζες στο κινητό σου θα έβαζες τα στοιχεία σου και ξαφνικά θα ένοιωθες τα πόδια σου να τρέμουν και τα χέρια σου να πονάνε ακατανόητα. Που θα σε βοηθούσε να καταλάβεις τι σημαίνει να πονάει η πλάτη σου και να μην ξέρεις γιατί. Που θα σε υποχρέωνε να βλέπεις τα πράγματα θαμπά – και κοντά και μακριά. Που θα σου στερούσε για λίγο την κανονική σου ακοή και θα σου φερνε στο κεφάλι μια μυστήρια ζαλάδα, που θα σε έκανε να λαχταράς να ξαπλώσεις. Τη θέλεις αυτή την εφαρμογή; Αυτή θα σε βοηθήσει αληθινά να δεις πως θα είσαι όταν γεράσεις, αλλά αμφιβάλω αν σε ενδιαφέρει. Μην ανησυχείς δεν θα την κατασκευάσει κανείς ποτέ…

(Βημαγκαζίνο, Αύγουστος του 2019)