Ενώ ο Στέφανος Τσιτσιπάς στο Παρίσι περνά εύκολα τους πρώτους γύρους, ο κόσμος του παγκόσμιου τένις (κι όχι μόνο) ασχολείται με την Ναόμι Οσάκα, όχι με αφορμή κάποια νίκη της, αλλά γιατί αποφάσισε να εγκαταλείψει ένα τουρνουά που θα μπορούσε και να το κερδίσει. Η 23χρονη Γιαπωνέζα αποφάσισε να αποχωρήσει από το Ρολάν Γκαρός αρνούμενη να συμμορφωθεί με τις συστάσεις των διοργανωτών, που την τιμώρησαν με πρόστιμο γιατί δεν μίλησε στους δημοσιογράφους ως όφειλε μετά την πρώτη της νίκη και την απείλησαν με αποκλεισμό. Φυσικά η στάση της προκάλεσε κύματα αλληλεγγύης. Ο κόσμος αγαπάει τους καπετάν φασαρίες. Σε όλα τα σπορ. Αλλά εμένα το πράγμα με προβλημάτισε: έχουμε να κάνουμε με μια ιστορία ανάλγητων διοργανωτών ή με μια πρωταθλήτρια με ειδικές απαιτήσεις; Και πόση άραγε ανοχή πρέπει να υπάρχει σε μια ειδική απαίτηση, όταν μιλάμε για επαγγελματικά τουρνουά; Αυτά με προβληματίζουν. Το τι αγαπάει και τι δεν αγαπάει ο κόσμος με προβληματίζει λιγότερο.   

Η απαίτηση για χατίρια

Κοίταξα από περιέργεια τις λεπτομέρειες αυτής της ιστορίας γιατί μου φαινόταν παράξενο οι διοργανωτές του Ρολάν Γκαρός να μην κάνουν μια μικρή εξυπηρέτηση στο νούμερο 2 του παγκόσμιου τένις. Ως συνήθως η ιστορία δεν είναι ακριβώς όπως φαίνεται.  

Η Οσάκα είχε αποφασίσει να μην μιλήσει στους δημοσιογράφους σε αυτό το τουρνουά και το είχε προαναγγείλει με μια ανάρτηση στις 27 Μαϊου. Οι διοργανωτές ισχυρίζονται πως όταν υπέγραψε το συμβόλαιο συμμετοχής της στους αγώνες, όπως η διαδικασία προβλέπει, δεν εξέφρασε καμία απαίτηση: θα πρεπε αυτό να τους το κάνει γνωστό πριν την έναρξη του τουρνουά και να το εξηγήσει. Η Οσάκα δεν είπε τίποτα. Μετά την άρνησή της και την επιβολή προστίμου, προφανώς θυμωμένη διότι δεν της έδωσαν το δικαίωμα μιας διαφορετικής αντιμετώπισης, αρχικά ζήτησε τα χρήματα της ποινής (15 χιλιάδες ευρώ) να διατεθούν σε κάποιο ίδρυμα που να ασχολείται με την ψυχική υγεία. Αποφάσισε να φύγει, ξαφνικά στη συνέχεια αποκαλύπτοντας πως έχει προβλήματα κατάθλιψης και μάλιστα πως υποφέρει από το 2018. Καταλαβαίνω ότι ο κάθε άνθρωπος κάποιες δυσκολίες σταματά κάποια στιγμή να τις αντέχει: ίσως το πρόβλημά της τώρα να είναι μεγαλύτερο από παλιότερα. Αλλά δεν καταλαβαίνω γιατί να το κρύβει και να το εμφανίζει σε τρεις μέρες γιατί δηλαδή να δέχεται τις συμβατικές της υποχρεώσεις, όταν πήγε στο τουρνουά και να θέλει να έχει μια διαφορετική αντιμετώπιση όταν αυτό άρχισε.

Τιμά μια τέτοια συμπεριφορά ένα αθλητή; Είναι τόσο μη διαχειρίσιμο ένα τέτοιο πρόβλημα ώστε στις 27 Μαϊου να το κρύβεις και στις 30 Μαϊου να το επικαλείσαι; Η απλά όλα αυτά δείχνουν πως όσο πιο σημαντικός νιώθεις, τόσο πιο μεγάλη είναι η απαίτηση να σου κάνουν τα χατίρια;  

Σκληρό σπορ, αλλά δίκαιο

Το θέμα δεν είναι φυσικά η Οσάκα: αυτή η απαίτηση μιας διαφορετικής αντιμετώπισης είναι ένα θέμα γενικότερο. Αν έχετε παρατηρήσει σε όλες αυτές τις ιστορίες το κοινό είναι ότι έχουμε να κάνουμε με καταξιωμένους αθλητές (ή και ηθοποιούς, και τραγουδιστές, κι ανθρώπους τις σοου μπιζ γενικότερα). Όταν είναι μικροί δεν έχουν κανένα πρόβλημα με τους διοργανωτές ή τον Τύπο ή τους οπαδούς τους: όλα αυτά τα αποκτούν μεγαλώνοντας κι όσο ανεβαίνουν στους πίνακες των επιτυχιών. Λογικό γιατί μεγαλώνει και το στρες. Αλλά το στρες είναι και το τίμημα της επιτυχίας: μιλάμε για επαγγελματίες, όχι για χομπίστες.  

Ειδικά το τένις ως ατομικό άθλημα έχει τη σκληράδα του: δεν είναι για όλους μας. Κάθε πρωταθλητής καταπιέζεται από τον εαυτό του – παίζει διαρκώς με αυτόν αντίπαλο. Αν κάποιος δεν αντέχει αυτή τη διαδικασία ή γυρνά τον κόσμο με τον προσωπικό του ψυχολόγο (όπως έκαναν τρομεροί παίκτες όπως ο Λέντλ, ο Αγκασι, ο Μάρεϊ κτλ), η σταματά πολύ νέος γιατί δεν αντέχει: ο Μπιορν Μποργκ, παιδί ενός πολύ καταπιεστικού πατέρα προπονητή, σταμάτησε 28 χρονών. Στην πίεση που σου βάζει ο εαυτός σου (που σε κάνει να πιστεύεις πως κάθε πόντος που κάνει ο αντίπαλος οφείλεται σε ένα δικό σου λάθος) έρχεται να προστεθεί και η πίεση του περίγυρου. Ο κάθε ένας από αυτούς τους τεράστιους αθλητές είναι μια επιχείρηση: έχει προπονητές και γιατρούς, λογιστές και υπεύθυνους χορηγιών, ατζέντηδες και υπεύθυνους Τύπου – ένα λόχο από συνεργάτες. Φυσικά έχει στο κεφάλι του και τα Media. Πρέπει να είναι γελαστός ακόμα κι όταν χάνει, να ανέχεται τις πιο δύσκολες ερωτήσεις, να μιλά ακόμα κι όταν θα θελε να τον καταπιεί η γη.

Είναι δύσκολο αυτό; Είναι χειρότερο κι από δύσκολο: είναι αφόρητο. Αλλά είναι κοινό για όλους τους αθλητές. Αντίθετα από τα ομαδικά σπορ που οι σούπερ σταρ μπορεί να είναι ακριβοθώρητοι, στέλνοντας στις συνεντεύξεις πρωτάρηδες και ρολίστες ακόμα και της ενημέρωσης, εδώ δεν μπορεί κανείς να κρυφτεί. Ο κανόνας όμως είναι κοινός για όλους. Και οι αμοιβές φυσικά πολύ μεγάλες. Και γιατί η διαδικασία έκθεσης για κάποιους μπορεί να είναι σκληρή. Όπως συχνά συμβαίνει με τις υποχρεώσεις.    

Τζόκοβιτς και Σέλες

Δεν υπάρχει επαγγελματικός αθλητισμός χωρίς υποχρεώσεις. Το βασικό, ωστόσο, είναι οι κανόνες να είναι για όλους ίδιοι και στο τένις είναι. Πριν λίγους μήνες ο Νόβακ Τζόκοβιτς αποκλείστηκε στο αμερικάνικο ΟPEN (χάνοντας ένα τουρνουά που είχε στο τσεπάκι) γιατί πάνω στα νεύρα του χτύπησε ένα κριτή γραμμής με το μπαλάκι. Δεν το ήθελε, αλλά αποδέχτηκε την ποινή: γιατί έτσι προβλέπεται. Πριν χρόνια η Μόνικα Σέλες, νούμερα ένα της παγκόσμιας κατάταξης, τρομαγμένη επειδή ένας τρελός την μαχαίρωσε στο τουρνουά του Αμβούργου, είχε ζητήσει να υπάρχει ένας δικός της άνθρωπος στις εισόδους και να κάνει σωματική έρευνα σε όποιον φαινόταν ύποπτος: το ATP αρνήθηκε το αίτημα και η Σέλες σταμάτησε το τένις – παραμένει η πληρέστερη τενίστρια που έχω δει. Αλλά η περίπτωσή της είναι και ενδεικτική για να καταλάβει κανείς πως δεν χωράνε συναισθηματισμοί: αν για κάποιο λόγο δεν αντέχεις, σταματάς.        

Οι κανόνες είναι κανόνες

Εριξα μια ματιά  στο βιογραφικό της Οσάκα και είδα ότι η κοπέλα είναι κοινωνικά ευαίσθητη: δεν φωτογραφίζεται μόνο με τρόπαια στο γρασίδι του κήπου του σπιτιού της σαν ηθοποιός, αλλά και υποστηρίζει τα δικαιώματα των αφροαμερικάνων κόντρα στη βία των τρελαμένων σερίφηδων, και επιτέθηκε πρόσφατα με αναρτήσεις σε όσους δεν καταλαβαίνουν την ασιατική κουλτούρα, κι έχει και οικολογικές ευαισθησίες – μπράβο της. Οι δηλώσεις της για την κατάθλιψη και την ανάγκη να δείξουμε κατανόηση στους ανθρώπους που υποφέρουν είναι λόγια ζεστά: σίγουρα άγγιξαν πολύ κόσμο. Αλλά όλα αυτά μπορούσαν να ειπωθούν ενώ είναι στο σπίτι της ή να τα γράψει στο διαδίκτυο, αν δεν αντέχει τα τηλεοπτικά πλατό.

Τι θα πάθαιναν, διαβάζω, οι διοργανωτές αν σεβόντουσαν τα προβλήματα της κοπέλας; Τίποτα. Αλλά μετά θα έπρεπε να σεβαστούν και τα προβλήματα μιας άλλης κοπέλας. Και μετά μια άλλης. Στο τέλος το Ρολάν Γκαρός δεν θα ήταν τουρνουά τένις, αλλά κάτι σαν καμπ πλούσιων που ψάχνουν κατανόηση και στοργή. Το Ρολάν Γκαρός έχει κανόνες. Για όλους. Οι κοινωνικά ευαίσθητοι δεν εξαιρούνται. Ακόμα κι όταν είναι πρωταθλητές πρέπει να σέβονται τους κανόνες. Τα media μπορεί να μην τα γουστάρουν, δεν είναι απαραίτητο: το να σέβεσαι όμως τους κανόνες είναι, γιατί έτσι δείχνεις πως σέβεσαι και τους συναθλητές σου. Που μπορεί κι αυτοί να έχουν του κόσμου τα προβλήματα, αλλά δεν απαιτούν ιδιαίτερη αντιμετώπιση. Όχι γιατί είναι λιγότερο επαναστάτες ή πιο σκληροί ή περισσότερο τυχοδιώκτες. Αλλά γιατί είναι λιγότερο καλομαθημένοι…