Μου προκαλεί πάντα εντύπωση ότι σε αυτή τη χώρα είμαστε πάντα έτοιμοι να συζητήσουμε και να τσακωθούμε για οτιδήποτε ασήμαντο, αλλά την ίδια στιγμή μπορούμε και να αποφύγουμε συζητήσεις και προβληματισμούς για πράγματα ιδιαίτερα σημαντικά σαν να υπάρχει ένα περίεργο διευθυντήριο που αποφασίζει και ορίζει την αντζέντα της ημέρας. Για παράδειγμα μια συζήτηση που δεν έγινε αφορά την χρηματοδότηση των ΜΜΕ για τις πρόσφατες καμπάνιες που διοργανώθηκαν από το Κράτος για την αντιμετώπιση της πανδημίας: αναφέρομαι στο «Μένουμε σπίτι» και στο «Μένουμε ασφαλείς». Συζήτηση δεν είναι προφανώς οι απαιτήσεις και τα παράπονα διάφορων ιδιοκτητών ΜΜΕ που συγκρίνουν τι πήραν οι ίδιοι και τι πήραν οι ανταγωνιστές τους, ούτε βέβαια οι οργισμένες τοποθετήσεις όσων θα ήθελαν τα κρατικά χρήματα για να συνεχίσουν να βρίζουν την κυβέρνηση: αυτά θα έλεγα ότι είναι περισσότερο προβλεπόμενες γκρίνιες.

Η συζήτηση που δεν έγινε, μετά την δημοσιοποίηση της λίστας Πέτσα, είναι αν υπάρχει ή δεν υπάρχει από την πλευρά των ΜΜΕ ένα είδος ηθικής υποχρέωσης στην ενημέρωση του κοινού και εν τέλει αν αυτή η ηθική υποχρέωση μπορεί να έχει τιμή και τιμολόγιο. Αυτό είναι για μένα τουλάχιστον ένας ωραίος λόγος προβληματισμού. Περίμενα ότι η απόφαση της Alter Ego να επιστρέψει στο Κράτος τα χρήματα που αναλογούσαν στα μέσα της από τις κρατικές καμπάνιες (δεν μιλάμε για φραγκοδίφραγκα, αλλά για ένα ποσό που ξεπερνά το 1 εκατομμύριο ευρώ, αν έκανα σωστά τους υπολογισμούς) θα ήταν χρήσιμη γιατί μπορεί να αναζωπύρωνε τη συζήτηση. Αλλά από ότι διάβασα οι μόνοι προβληματισμοί που την ακολούθησαν είναι αν αυτό σημαίνει πως τσακώθηκε ο Μαρινάκης με την κυβέρνηση κτλ. Λες και είναι αυτό το θέμα.

 Ποια ακριβώς διαφήμιση έγινε;

Πρέπει να πω κάτι: νομοθετικά τα τηλεοπτικά κανάλια έχουν την υποχρέωση να υποστηρίζουν καμπάνιες χωρίς για αυτές να πληρώνονται. Το άρθρο 20 παρ. 3 του Ν. 3592/2007 (ΦΕΚ Α΄/161/19.07.2007) καθορίζει ότι «οι τηλεοπτικοί σταθμοί υποχρεούνται να μεταδίδουν δωρεάν μηνύματα κοινωνικού περιεχομένου διάρκειας τριών λεπτών της ώρας καθημερινά, ιδίως για θέματα υγείας, πρόνοιας και μέριμνας για τα άτομα με ειδικές ανάγκες κλπ κλπ». Αυτή την εκ του νόμου υποχρέωση όλα τα κανάλια την τήρησαν. Τα χρήματα που διαβάσαμε ότι πληρώθηκαν αφορούν επιπλέον τηλεοπτικό διαφημιστικό χρόνο, τον οποίο πρόσφεραν στην καμπάνια. Κάποιος με βάση αυτό θα πει ότι επομένως και ορθά πληρώθηκαν.  Μπορεί όμως ο χρόνος της μετάδοσης μηνυμάτων του τύπου «Μείνετε σπίτι» να θεωρηθεί διαφημιστικός; Τι διάβολο διαφήμιση είναι να δίνεις συμβουλές στον κόσμο για το πώς δεν θα αρρωστήσει; Ποια ακριβώς ήταν η διαφήμιση που έγινε; Να πλένουμε τα χέρια μας σχολαστικά; Να αποφεύγουμε ανίψια και εγγόνια; Είναι διαφήμιση όλα αυτά; Η ήταν απλές συμβουλές που έπρεπε ο κόσμος να ακολουθήσει για να μην γίνουν τα πράγματα χειρότερα; Κι αν όλα αυτά ήταν διαφήμιση (και όχι ενημέρωση όπως εγώ νομίζω) τότε γιατί να μην χρεωθούν ως διαφημιστικός χρόνος και όλες αυτές οι έκτακτες εκπομπές που γινόντουσαν τότε και που επίσης μας ενημέρωναν για το ποια πρέπει να είναι η συμπεριφορά μας; Δεν έχω απαντήσεις. Απλά αναρωτιέμαι.

Η παραγωγή και η προβολή

Ο φίλος μου ο Σπύρος Παπαδόπουλος δεν πληρώθηκε για την συμμετοχή του στο βασικό σποτ εκείνο των ημερών δηλώνοντας πως δεν θέλει χρήματα για μια καμπάνια που στόχος της ήταν η ενημέρωση του κοινού. Δεν πληρώθηκε επίσης, εξ όσων γνωρίζω, και κανείς που πήρε μέρος σε αντίστοιχα σποτ παραγωγής των ίδιων καναλιών τα οποία γυρίστηκαν για να εμψυχώσουν τον κόσμο ή ακόμα και για να τονώσουν το φρόνημα των σπουδαίων γιατρών και νοσηλευτών που βρέθηκαν στην πρώτη γραμμή. Όλοι αυτοί οι άνθρωποι που είχαν συμμετοχή σε τέτοιου είδους σποτάκια το έκαναν με την καρδιά τους κατανοώντας και καταλαβαίνοντας την ανάγκη: χωρίς (και) την δική τους παρουσία δεν θα υπήρχε η παραγωγή των σποτ. Νομίζω είναι αυτονόητο ότι η παραγωγή είναι σημαντικότερη από την προβολή. Δεν λέω φυσικά ότι δεν θα έπρεπε να πληρωθούν οι εταιρίες παραγωγής, οι κειμενογράφοι, οι σκηνοθέτες, οι καμεραμάν, οι μοντέρ κτλ : όλοι αυτοί ήταν οι απαραίτητοι διεκπεραιωτές κι έκαναν τη δουλειά τους. Αλλά άλλο είναι αυτό κι άλλο η πληρωμή της προβολής αυτής της δουλειάς: η δουλειά έπρεπε να πληρωθεί – η ενημέρωση του κοινού είναι κάτι άλλο.

Είναι λογικό το Κράτος μας (με τα τόσα προβλήματα) να πληρώνει για να προβληθεί κάτι αυτονόητο; Τι θα μπορούσαν δηλαδή να κάνουν τότε τα κανάλια; Να καλούν τον κόσμο να βγει στους δρόμους; Η μήπως υπήρχε κάποιος που έκανε τέτοιου είδους εκκλήσεις οπότε ήταν σημαντικό να ξοδευτούν χρήματα για να υπερισχύσουν στην κοινή γνώμη οι θέσεις των λοιμοξιολόγων και των επιστημόνων; Πέρα από κάτι γραφικούς από τους οποίους είναι αδύνατο να γλυτώσουμε, όλοι ακούγαμε νομίζω τους επιστήμονες.     

Η κοστολόγηση της ασφάλειας

Διάβαζα στην περίφημη λίστα Πέτσα τα ονόματα των site και των εφημερίδων που χρηματοδοτήθηκαν. Ομολογώ ότι γέλασα με πάρα πολλά. Καταλαβαίνω επίσης ότι η κυβέρνηση προσπάθησε με αυτό τον τρόπο να γιγαντώσει μια καμπάνια που με βάση τα αποτελέσματα αποδείχτηκε χρήσιμη και αποτελεσματική. Κατανοώ ότι έγινε και μια προσπάθεια να πάρει μια ανάσα η έρημη ελληνική δημοσιογραφία: ας πούμε ότι κι αυτό είναι χρήσιμο, αφού εμμέσως ανέπνευσαν και κάμποσα ΜΜΕ που μπορεί και να μην άντεχαν. Πάντα βέβαια αναρωτιέμαι τι ζωή και τι μέλλον μπορεί να έχει μια τέτοια κρατικοεπιδοτούμενη δημοσιογραφία: ειλικρινά δεν ξέρω. Όμως ο δικός μου προβληματισμός δεν αφορά αυτές τις μικρές ιστοσελίδες και τις εφημερίδες που ζουν έτσι κι αλλιώς μέρες αγωνίας: ο προβληματισμός μου αφορά τα μεγάλα κανάλια από τα οποία πραγματικά περίμενα μια στάση υπευθυνότητας – περίμενα δηλαδή από τους ιδιοκτήτες τους να μπουν μπροστά για να αντιμετωπισθεί μια εθνική κρίση χωρίς να περιμένουν ανταμοιβή για τη στάση τους. Αναρωτιέμαι γιατί άνθρωποι με χρήματα, εξουσία και δύναμη δεν θα πρεπε να αναλάβουν αφιλοκερδώς μια εκστρατεία ενημέρωσης λέγοντας στην όποια κυβέρνηση πως σε τέτοιες στιγμές αυτό που προέχει είναι η χώρα και η ασφάλειά της κι όχι η κοστολόγηση του διαφημιστικού χρόνου.

Η τιμή τιμή δεν έχει

Δεν πήρα ούτε ένα ευρώ από αυτές τις καμπάνιες, μολονότι μπορούσα. Στήριξα εκείνο τον καιρό τις θέσεις των επιστημόνων κάνοντας αυτό που ξέρω, δηλαδή γράφοντας δυο πράγματα για να εξηγήσω στο μέτρο που μπορούσα γιατί ήταν (και είναι) απαραίτητο να δείξουμε προσοχή και δύναμη. Εχω, όπως πάντα, την συνείδησή μου ήσυχη και δεν με ενδιαφέρει πόσα πήρε ο ένας και πόσα ο άλλος. Διατηρώ το δικαίωμα να αναρωτιέμαι για το ποια είναι η τιμή της εθνικής μας ασφάλειας. Και του ηλεκτρονικού και έντυπου Τύπου φυσικά.