Νόμιζα ότι στην Ελλάδα δεν χρειάζονται πια επισημάνσεις στο ποδόσφαιρο για τα προφανή, αλλά μάλλον δεν είναι έτσι. Το σκεφτόμουν τώρα που ολοκληρώθηκε ο κύκλος των καλοκαιρινών προκριματικών των ελληνικών ομάδων. Οι ελληνικές ομάδες ολοκλήρωσαν φέτος την παρουσία τους σε αυτά σημειώνοντας τρεις νίκες, (τις πέτυχε όλες ο Αρης), 7 ισοπαλίες, (οι πέντε είναι του Ολυμπιακού), και 4 ήττες – που στάθηκαν αιτία να έχουμε νωρίς νωρίς τους αποκλεισμούς του ΠΑΟΚ, του ΠΑΟ και του Αρη. Το πρωτόγνωρο ωστόσο είναι ότι δεν υπάρχει ένα ματς φέτος στην Ευρώπη που μια ελληνική ομάδα να κράτησε το μηδέν στην άμυνα της!
Ξεχάσαμε την αξία της άμυνας; Νομίζω συμβαίνει κάτι πολύ χειρότερο: δεν καταλαβαίνουμε σε πολλές περιπτώσεις τι είναι στο ποδόσφαιρο η άμυνα. Ο κόσμος που όλα τα απλοποιεί νομίζει ότι καλή άμυνα έχει μια ομάδα που δεν δέχεται γκολ – ισχύει αλλά μόνο εν μέρει. Στο ποδόσφαιρο του καιρού μας καλή άμυνα έχει μια ομάδα όταν αυτή, εκτός από σιγουριά στα μετόπισθεν, της δίνει και τη δυνατότητα να επιτεθεί και να δημιουργήσει. Αυτό κυρίως το ξεχάσαμε – αν υποθέσουμε ότι το μάθαμε ποτέ.
Πώς να το υποψιαστείς;
Σε όλες τις ελληνικές ομάδες, όταν αγωνίζονται στην Ευρώπη, το πρόβλημα της άμυνας είναι τόσο μεγάλο, ώστε καθορίζει τις κρίσεις σχεδόν αποκλειστικά. Δεν δέχεται μια ομάδα γκολ; Εχει καλή άμυνα. Δέχεται; Δεν έχει. Στην πραγματικότητα αυτό είναι απλά ένα σύμπτωμα – μια ομάδα μπορεί να μην δέχεται γκολ και ξαφνικά να αρχίσει να δέχεται παίζοντας με τους ίδιους παίκτες και χωρίς να έχει αλλάξει προπονητή. Σημαίνει αυτό ότι εξαιτίας κάποιου μεταφυσικού τρόπου έχει χαλάσει ξαφνικά η άμυνα της; Όχι φυσικά. Συνήθως σημαίνει ότι κάτι προβληματικό αυτή η άμυνα κουβαλούσε κι όταν γκολ δεν δεχόταν. Ακόμα πιο συχνά στην Ελλάδα σημαίνει πως δεν δεχόταν γκολ γιατί στο ελληνικό πρωτάθλημα δεν δεχόταν πίεση.
Είναι χαρακτηριστική η περίπτωση του Ολυμπιακού που είναι ο μόνος που στην Ευρώπη συνεχίζει και για αυτό και πρέπει να δυναμώσει. Πέρυσι στο πρωτάθλημα στα ματς με τη Λαμία, τον Ιωνικό, τον Απόλλωνα, τον Αστέρα Τρίπολης, το Βόλο, τον ΟΦΗ, τον Ατρόμητο και τον Παναιτωλικό ο Ολυμπιακός δέχτηκε πέντε γκολ. Πέντε γκολ σε 16 ματς πώς να σε κάνουν να υποψιαστείς ότι υπάρχει πρόβλημα στην άμυνα;
Αυτοσκοπός και συνέπεια
Ας θυμηθούμε τα βασικά. Τι θα πει πρώτα από όλα «παίζω άμυνα». Θα πει ότι έχω ένα τρόπο να μην δίνω στον αντίπαλο τη δυνατότητα να γίνει απειλητικός, αλλά και να ανακτώ τη μπάλα για να επιτεθώ με τη σειρά μου: το «κρατάω το μηδέν» δεν είναι αυτοσκοπός – είναι συνέπεια. Υπάρχουν ομάδες που σπάνια κρατάνε το μηδέν, όμως άμυνα παίζουν συχνά υποδειγματικά και χωρίς μάλιστα για αυτό να χρειάζονται δέκα παίκτες πίσω από τη μπάλα. Ένα ακραίο παράδειγμα είναι η Ρεάλ Μαδρίτης. Πέρυσι δεν κρατούσε το μηδέν ποτέ, αλλά για να της βάλεις γκολ έπρεπε να πάρεις τόσο ρίσκα ώστε ο Μόντριτς, ο Μπενζεμά κι ο Βινίσιους στους χώρους που έβρισκαν έκαναν πάρτι! Στο κρισιμότερο ματς της σεζόν, στον τελικό με τη Λίβερπουλ, η Βασίλισσα κράτησε και το μηδέν – Κουρτουά επιτρέποντος. Αλλά και με ένα στιβαρό και σοβαρό αμυντικό παιγνίδι.
Κατοχή μπάλας
Να μην χαθούμε όμως. Ποιοι είναι οι τρόποι που επιτρέπουν να παίζεις καλή άμυνα; Ο πρώτος και ο πλέον αποδοτικός είναι η κατοχή της μπάλας: όσο την κρατάς, ο χρόνος που έχει στη διάθεσή του ο αντίπαλος μειώνεται. Τι χρειάζεται για να γίνει αυτό; Πρώτον παίκτες που να έχουν την πάσα στο μυαλό και την ικανότητα να την κάνουν, και δεύτερον η ομάδα να παίζει με κοντά τις γραμμές (που λένε αυτοί που ξέρουν) ώστε το φλιπεράκι να στήνεται και να λειτουργεί. Φυσικά επιβάλλεται οι αμυντικοί να είναι τεχνικά προικισμένοι: αλλιώς τίποτα δεν γίνεται.
Χωρίς βοήθειες
Πως μένουν κοντά οι γραμμές; Αν η άμυνα ανεβαίνει ψηλά: περίπτωση ομάδας που να κάνει κατοχή μπάλας με δέκα παίκτες μέσα στην περιοχή της δεν έχει καταγραφεί στα παγκόσμια χρονικά. Ανεβαίνει η άμυνα του Ολυμπιακού; Το επιχείρησε στο β ημίχρονο με τη Μακάμπι Χάιφα κι έπαθε πατατράκ. Φταίνε οι προπονητές που αυτό δεν συμβαίνει; Όχι. Φταίει το γεγονός ότι κανείς δεν είναι καλός πασέρ και στην καλύτερη περίπτωση όλοι ή γεμίζουν ή ψάχνουν τον Εμβιλά να γεμίσει ή παίρνουν τη μπάλα και τρέχουν μπροστά (Ρέαπτσουκ, Αβιλα, Ανδρούτσος, κτλ) συχνά χωρίς βοήθειες. Υπάρχει ωστόσο κι ένα ακόμα πρόβλημα: για να κάνεις κατοχή μπάλας πρέπει να κάνεις συχνά πυκνά και ανάκτηση της μπάλας. Αυτό σημαίνει πως όταν κόβεις πρέπει να τη δίνεις σωστά: αν την πετάς συνέχεια εκτός γηπέδου, τη δίνεις συνέχεια στον αντίπαλο. Πέρυσι πχ ο Ολυμπιακός παραχώρησε 13 κόρνερ σε 60 λεπτά στο ματς με την Αταλάντα. Πρέπει να πω ότι κρατούσε το μηδέν. Αλλά αυτό που έπαιζε μόνο άμυνα δεν ήταν.
Παίζοντας κορόιδο
Πάμε παρακάτω. Είναι μόνο η κατοχή μπάλας τρόπος για να παίξεις άμυνα; Όχι φυσικά. Υπάρχουν δυο ακόμα τρόποι αρκετά αποτελεσματικοί. Ο πρώτος είναι το πρέσινγκ. Σε αυτή την περίπτωση οι μέσοι και οι κυνηγοί πρέπει να δυσκολεύουν πολύ τις μεταβιβάσεις του αντιπάλου και οι αμυντικοί πρέπει να κάνουν ανακτήσεις βγαίνοντας σε βοήθεια: αν οι μέσοι τρέχουν και οι αμυντικοί κάνουν πισωπεταλιές πάλι δεν γίνεται τίποτα. Δε γίνεται επίσης τίποτα, αν η άμυνα είναι τόσο πίσω, ώστε οι μέσοι κυνηγάνε τον αντίπαλο, ενώ είναι συνεχώς λιγότεροι στο δεύτερο τρίτο του γηπέδου: αν πχ σε μια ομάδα τρέχουν για να πρεσάρουν μόνο δυο χαφ είτε αυτά είναι ο ΕμΒιλά κι ο Κούντε, είτε είναι ο Μπουχαλάκης και ο Καμαρά, ή ο Κανέ ή ο Αγκιμπού πάλι τίποτα δεν γίνεται. Οταν έτρεχαν τρεις (ο Μπουχαλάκης, ο Γκιγέρμε κι ο Μαντί) κάτι καλύτερο συνέβαινε, αλλά σε αυτό έπαιζε ρόλο κι ότι ο Σεμέδο την άμυνα την ανέβαζε στη σέντρα και οι χώροι μειώνονταν. Αν η άμυνα του Ολυμπιακού παίζει σταθερά στο ύψος της περιοχής, όπως συνέβαινε την Πέμπτη μετά το 15ο λεπτό του αγώνα κόντρα στον Απόλλωνα, τον Καντέ και τον Καζεμίρο να πάρει ο Ολυμπιακός πάλι μετά το 65΄θα «κρεμάσει».
Δεν υπάρχει πρέσινγκ μέσων χωρίς βοήθειες. Ψηλά τις δίνουν οι κυνηγοί, πίσω οι μπακ. Αλλιώς ανάκτηση της μπάλας νταηλίδικα από χαφ μπορεί να γίνει 10 φορές. Σε άλλες 25 όποιος αντίπαλος κατεβάζει παίκτες θα βάλει τα χαφ στη μέση και θα παίζει μαζί τους κορόιδο.
Σκυλιά του πολέμου
Υπάρχει άλλος τρόπος άμυνας εκτός από το πρέσινγκ; «Δόξα το Θεό ναι», λένε οι μέσοι που δεν πολυτρέχουν αλλά είναι καλοί με τη μπάλα στα πόδια. Υπάρχει πάντα η πιθανότητα να περιμένεις τον αντίπαλο και να του δυσκολεύεις απλά τις τελικές προσπάθειες. Μόνο που αυτός ο τρόπος είναι εύκολος, μόνο αν οι αμυντικοί σου είναι σκυλιά του πολέμου. Ο Ρεχάγκελ πχ με τέσσερα τέτοια πήρε κάποτε το Euro. O Kλοπ όταν βρήκε τον Φαν Ντάικ, ίσως το καλύτερο κυνηγόσκυλο στον κόσμο, έφτιαξε τη μεγάλη Λίβερπουλ. Οταν αυτός κοιτάζει τον αντίπαλο, όπως έκανε πρόσφατα με τον Σάντσο στο ματς της Λίβερπουλ με την Μάντσρεστερ Γιουνάιτεντ, τι να σου κάνει ο προπονητής;
Όταν μια ομάδα αποφασίσει να αμυνθεί περιμένοντας (γιατί θέλει να παίζει με τρεις κυνηγούς κι ένα δεκάρι που σπανίως μαρκάρει ή για λόγους που έχουν να κάνουν με τους κόφτες της κτλ) πρέπει οι αμυντικοί να είναι αμυντικοί επιπέδου. Πρέπει κάποιος να έχει παραστάσεις και προσωπικότητα να κατευθύνει μια άμυνα, πρέπει κάποιοι να φτάνουν σωστά και πρώτοι στη μπάλα, πρέπει να μην κάνουν συλλογή από κάρτες και να μην φλερτάρουν με την κόκκινη σε κάθε ματς. Η απλά πρέπει να είναι τουλάχιστον πέντε, ώστε τη δύσκολη δουλειά να την μοιράζονται. Οτιδήποτε άλλο είναι ποδοσφαιρική αυτοχειρία. Μια απερίγραπτη προσπάθεια να πετύχεις κάτι που δεν γίνεται. Σαν τη γάτα που κυνηγά την ουρά της.
Ολοι κάνουν τα ίδια
Όλα αυτά ισχύουν δυστυχώς για όλες τις ελληνικές ομάδες. Ο ΠΑΟΚ αποκλείστηκε από την αδύναμη Λέφσκι γιατί έπαιξε σε δυο ματς με ένα μόνο αμυντικό ευρωπαϊκού επιπέδου: τον Ινγκασον – ειδικά η ιδέα του Λουτσέσκου να κάνει ευρωπαϊκού ντεμπούτο ο Κάργας ήταν καταστροφική. Αν φέτος στο πρωτάθλημα «ψηθούν» ο Λύρατζης, ο Τσαούσης, ο Κουλιεράκης του χρόνου κάτι καλύτερο θα κάνει. Ο Αρης έχασε ένα, αλλά καθοριστικό ματς στο Ισραήλ, γιατί όταν δεν είχε τη μπάλα δεν ήξερε πώς να αμυνθεί: δεν υπάρχει σχήμα 4-2-4 που να λειτουργήσει αμυντικά σε σοβαρό ευρωπαϊκό παιγνίδι. Ο Παναθηναϊκός στην Πράγα έχασε γιατί δεν είχε τον Χουάνκαρ, τον Σένκεφελντ και τον Βέλεθ που έφυγε: κανένας χαφ δεν θα μπορούσε ποτέ να προστατέψει μια άμυνα τόσο αδύνατη, σαν εκείνη που υποχρεωτικά παρέταξε ο Γιοβάνοβιτς εκείνο το βράδυ. Μπορεί όσο θες να κυνηγάς την ουρά σου. Δεν θα την πιάσεις ποτέ.
