Υπάρχει ένα θαύμα των Χριστουγέννων που διαδραματίζεται πάντα μπροστά στα μάτια μας. Θαύμα είναι να ομορφαίνουν όλα – οι άνθρωποι, οι πόλεις, τα σπίτια περισσότερο – μόνο και μόνο γιατί φτάνει η γιορτή. Δεν συμβαίνει με καμία άλλη γιορτή αυτό. Το Πάσχα πχ στο θυμικό των περισσότερων έχει καταγραφεί ως ένα είδος μεγάλης εκδρομής – μια απόδραση. Και τα Χριστούγεννα κάποιοι φεύγουν, αλλά δεν τους θεωρώ και τόσο τυχερούς. Τα Χριστούγεννα πρέπει να μένεις όπου το θαύμα συντελείται, δηλαδή όπου ζεις. Αναπνέεις την διαφορά στην ατμόσφαιρα, βλέπεις άλλες συμπεριφορές, σε περικυκλώνει συνήθως η ξαφνική ομορφιά των ανθρώπων – πρώτα από όλα η εσωτερική τους ομορφιά. Τα Χριστούγεννα γεννούν μια διάθεση σε όλους μας να είμαστε καλοί. Όχι ότι ως δια μαγείας σταματάμε να γκρινιάζουμε, αλλά ακόμα και η γκρίνια μας γίνεται πραγματικά για το καλύτερο. Ο μακαρίτης ο πατέρας μου τα Χριστούγεννα αγόραζε στην μάνα μου ένα κόσμημα – όχι κάτι ακριβό, αλλά μετρούσε το τελετουργικό. Το παρήγγειλε σε ένα συγκεκριμένο κοσμηματοπώλη, ήθελε το αμπαλάζ να το κάνει να μοιάζει γιορτινό – όχι απλά να το παραλάβει στο κουτί του. Η μάνα μου γκρίνιαζε, ειδικά όταν μεγάλωσε - «τι τα θες αυτά βρε Μανώλη;». Ακόμα κι αυτή η γκρίνια είναι τα Χριστούγεννα γλυκιά – γίνεται για να γίνεται όπως τα μελομακάρονα, οι κουραμπιέδες, η γαλοπούλα. Τίποτα δεν είναι απαραίτητο. Και τίποτα δεν μπορεί να λείπει. Γιατί είναι Χριστούγεννα.

Υπάρχει και η άλλη πλευρά: αυτή η παράξενη μερικές φορές χριστουγεννιάτικη κατάθλιψη. Οι μόνοι νιώθουν πιο μόνοι. Υπάρχουν άνθρωποι που δεν κυκλοφορούν γιατί δεν αντέχουν την χριστουγεννιάτικη φασαρία – τα παιδιά που τρέχουν, τα κάλαντα, τα χαρούμενα ζευγάρια, τις γιαγιάδες με τα εγγονάκια. Όπως σε κάθε γιορτή κι αυτή η διάσταση δεν μπορεί να λείπει: οτιδήποτε τεράστιο πρέπει να έχει και τις εξαιρέσεις του. Δεν υπάρχει άλλωστε οδηγός συμπεριφοράς χριστουγεννιάτικα, ώστε να τον πάρεις να τον ακολουθήσεις κατά γράμμα και να περάσεις καταπληκτικά. Η διάθεση πηγάζει από τα μέσα σου: αν δεν υπάρχει κάτι δεν πάει καλά. Και για αυτό όμως είναι χρήσιμα τα Χριστούγεννα: δεν σου επιτρέπουν να συνεχίσεις να παίζεις κρυφτούλι με τον εαυτό σου – σε οδηγούν να δεις τι σου συμβαίνει. Κι αν υπάρχει μια στιγμή που καταλαβαίνεις ότι ο απομονωτισμός σου είναι πρόβλημα είναι αυτή ακριβώς. Όταν αυτό συμβεί πρέπει με γενναιότητα να αναλάβεις μια ευθύνη απέναντι στον εαυτό σου τον οποίο έχεις μάθει να δικαιολογείς. Είναι δύσκολο να είσαι μόνος την εποχή που οι αποστάσεις καταργούνται εύκολα – αν είσαι, είναι γιατί το θες. Αν δεν το θες, από σένα εξαρτάται να βρεις τους τρόπους να μην είσαι. Να συγχωρήσεις ανθρώπους, να γνωρίσεις καινούργιους, να αλλάξεις τους τρόπους σου, να ξαναδείς ψύχραιμα τι δεν κάνεις σωστά και να μπεις άφοβα στο περιβόλι των αισθημάτων σου. Δεν το λέω εγώ: πες ότι εγώ είμαι ένας ανόητος που θα μπορούσε όλες αυτές τις μέρες να κυκλοφορεί σαν Αη Βασίλης. Το λέει ο Ντίκενς, που ήταν σοφός άνθρωπος. Κι εκείνη η υπέροχη παλιά ασπρόμαυρη ταινία του Φρανκ Κάπρα που λέγεται «Μια γλυκιά ζωή» και υπάρχει για να σου υπενθυμίζει τέτοιες μέρες πως αρκεί να υπάρχεις για να είσαι σημαντικός.

Υπάρχει ένα θαύμα των Χριστουγέννων που διαδραματίζεται πάντα μπροστά στα μάτια μας. Όπως συμβαίνει με όλα τα θαύματα υπάρχουν και οι δύσπιστοι που δεν το πιστεύουν. Αυτοί λένε ότι τα Χριστούγεννα έχουν γίνει σύμβολο του καταναλωτισμού. Ότι έχει χαθεί η μυστηριακή τους θρησκευτικότητα. Ότι όλοι αυτοί που στολίζουν τα μαγαζιά τους με λαμπιόνια στοχεύουν το πορτοφόλι σου. Ότι όλο αυτό είναι ένα μακιγιάζ που θα κρατήσει λίγο: μετά το ξεθώριασμα όλα θα είναι περισσότερο άσχημα από πριν γιατί η αλήθεια είναι σκληρή, πικρή και δεν κρύβεται. Τα ακούω αλλά κατά βάθος λυπάμαι όσους αυτά τα πιστεύουν: μπορεί να είχαν δύσκολα παιδικά χρόνια ή απλά ανήκουν στους σπασίκλες που και χαίρονται να χλευάζουν την γιορτή, σαν τους τεμπέληδες που θέλουν να είναι στο πάρτι, αλλά αρνιούνται να σηκωθούν από τον καναπέ να χορέψουν και μιλάνε μεταξύ τους σαν γεροκουτσομπόλες. Μου προκαλούν μάλλον λίγο γέλιο – τίποτα άλλο. Ο καταναλωτισμός είμαστε τυχεροί που υπάρχει – σημαίνει πως μπορούμε να χαρούμε την ζωή μας μακριά από την μιζέρια. Η θρησκευτικότητα πρέπει να υπακούει σε μια δική σου εσωτερική ανάγκη κι όχι να είναι προκάτ όπως η πρωινή προσοχή στο σχολείο πχ που ένας την έλεγε και όλοι οι άλλοι περίμεναν να γελάσουν με το λάθος που θα κάνει. Τα στολισμένα μαγαζιά, πρώτα από όλα για να είναι όμορφα, πρέπει να έχουν κόσμο: οι πελάτες είναι τα στολίδια τους κι όχι τα λαμπιόνια και οι καταστηματάρχες δεν κάνουν άλλο από το να προσπαθούν να μοιραστούν μαζί σου την δική τους χαρά για τις μέρες αυτές – αυτοί είναι που πρώτοι σε σκέφτονται και θα πρεπε το πράγμα να σε τιμάει. Και αν και είναι αλήθεια πως όντως η γιορτή θα τελειώσει και το μακιγιάζ θα εξαφανιστεί τι πειράζει; Το τέλος ορίζει τα προηγούμενα: μια χριστουγεννιάτικη ατμόσφαιρα χωρίς τέλος θα καταντούσε ρουτίνα και η ρουτίνα είναι το αντίθετο της γιορτής. Ούτε καν η θλίψη: η γιορτή πρέπει την θλίψη να την μαλακώσει.

Υπάρχει ένα θαύμα των Χριστουγέννων που διαδραματίζεται πάντα μπροστά στα μάτια μας. Εχω κάνει και Χριστούγεννα στο εξωτερικό – και περισσότερες από μια φορές. Ήτανε λάθος μου. Ομολογώ ότι υπάρχουν παντού χριστουγεννιάτικες πόλεις πιο όμορφες από τις δικές μας, με στολισμούς περισσότερο υπέροχους, με φαγητό καταπληκτικό, με κρασιά που εδώ δεν θα βρεις, με παιδάκια πιο πειθαρχημένα, με εορταστικά προγράμματα που δεν θυμίζουν τα δικά μας ταρατατζουμ, αλλά έχουν μεγαλύτερη ποιότητα. Ξέρετε πως ένιωσα; Σαν τον Πίτερ Σέλερς που εμφανίζεται σε ένα ξένο πάρτι: απρόσκλητος ή καλεσμένος δεν έχει σημασία. Δεν το διέλυσα όπως ο ήρωας του Μπλέικ Εντουαρτς στην ομώνυμη ταινία, φόρεσα το καλύτερο χαμόγελό μου, αλλά έτρεμα στην ιδέα μήπως κάποιος ντόπιος με ρωτήσει «τι κάνετε εσείς εδώ;» - δεν θα είχα να του πω τίποτα. Οποτε μου έτυχε μου έλειπε απλά περισσότερο η δική μου η γιορτή – η αίσθηση πως όλος αυτός ο στολισμός γίνεται για μένα και όσους αγαπάω. Και η μόνη απόφαση που έπαιρνα με ένα υπέροχο κρασί στο χέρι που μου φαινόταν ωστόσο χάλια ήταν ότι του χρόνου θα ‘μαι σπίτι μου να μοιραστώ ό,τι έχω εκείνη την στιγμή – ακόμα και την θλίψη μου που λέει ο λόγος.

Υπάρχει ένα θαύμα των Χριστουγέννων που διαδραματίζεται πάντα μπροστά στα μάτια μας. Αυτές τις μέρες τοκίζουμε απλά τα συναισθήματα μας. Και το επιτόκιο δεν πέφτει ποτέ. Ο,τι καταθέτεις, σου επιστρέφεται. Αυτό είναι το μοναδικό αλλά διαρκές θαύμα των Χριστουγέννων.

(Βημαγκαζίνο, Δεκέμβριος του 2024).