Εχει παθιαστεί η ελληνική κοινωνία με το ζήτημα του γάμου των ομόφυλων ζευγαριών; Επειδή θυμάμαι καλά τις αντιδράσεις που υπήρχαν το 1982, όταν είχαμε την θέσπιση του πολιτικού γάμου και την πραγματικά σαρωτική τότε μεταρρύθμιση του οικογενειακού δικαίου, οι τωρινές αντιδράσεις είναι ηπιότατες και οι συζητήσεις σχετικά λίγες παρά την ύπαρξη των Social Media που αυτού του είδους τις διαφωνίες τις φουντώνουν και τις κάνουν να μοιάζουν με εθνικά θέματα. Απλά αυτό που τώρα καταγράφεται είναι η αμηχανία των βουλευτών όλων των κομμάτων απέναντι σε ένα νομοθέτημα που θεωρούν πως μπορεί να σοκάρει τους συντηρητικούς ψηφοφόρους που εκπροσωπούν: συντηρητικοί υπάρχουν σε όλο το φάσμα του πολιτικού τόξου. Η ομοφοβία δεν έχει πολιτικό πρόσημο: ας μην ξεχνάμε πως αντιμετωπιζόταν περίπου ως πάθηση σε κάποιες χώρες του πάλαι υπαρκτού σοσιαλισμού. Ωστόσο αυτό που κυρίως προκύπτει από τις όποιες αντιδράσεις είναι η αγαπημένη μας υποκρισία. Υπάρχει πχ μια γενική υπεράσπιση της παραδοσιακής μας αγίας οικογένειας που φοβόμαστε μήπως χαθεί – δεν καταλαβαίνω ακριβώς γιατί. Αλλά πέρα από αυτό τον περίεργο φόβο δεν μοιάζει να μας απασχολεί πως αυτό που υπερασπιζόμαστε, είναι κάτι εξαιρετικά προβληματικό χρόνια τώρα. Η οικογένεια και η κρίση της θα πρεπε να μας απασχολεί πιο πολύ από τον γάμο των ομόφυλων ζευγαριών που θέλουν να κάνουν οικογένειες.      

Τα επίσημα στοιχεία

Ακούω πολλούς που τονίζουν ότι έχουν αυξηθεί τα τελευταία χρόνια τα κρούσματα ενδοοικογενειακής βίας – ακόμα και οι δολοφονίες (συνήθως γυναικών), οι αυτοκτονίες κτλ. Προτιμώ από τις γνώμες, που συχνά οφείλονται σε εντυπώσεις, τα επίσημα στοιχεία. Σύμφωνα με τα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ για το 2022 (αναμένονται αυτά για το 2023), οι γάμοι το 2022 ανήλθαν σε 43.355 (21.381 θρησκευτικοί και 21.974 πολιτικοί): ο αριθμός είναι αντικειμενικά μικρός καθώς, πάντα με βάση τα ίδια στοιχεία, μέχρι το 2010 οι γάμοι ήταν σταθερά κοντά στους 60 χιλιάδες και μέχρι το 2017 περνούσαν τους 50 χιλιάδες.

Αν «οι άνθρωποι παντρεύονται για να κάνουν παιδιά» όπως ακούω πολύ να λέγεται τελευταία σας έχω κακά νέα: οι γεννήσεις παιδιών το 2022 ήταν κατά 10.5% λιγότερες από το 2021. Τι αυξήθηκε; Φυσικά τα διαζύγια!  Ανήλθαν σε 14.477, παρουσιάζοντας αύξηση 4% σε σχέση με το 2021: ευτυχώς οκτώ στα δέκα που εκδόθηκαν την τελευταία πενταετία είναι συναινετικά. Το 65,6% των διαζυγίων που εκδόθηκαν το 2022 αφοροά γάμους με διάρκεια δέκα και πλέον έτη – πράγμα που σημαίνει πως όσο ο καιρός περνά οι παντρεμένοι σταματάνε να ανέχονται ο ένας τον άλλο. Η αναλογία διαζυγίων ανά εκατό γάμους ήταν 33,4 το 2022, έναντι 34,2 το 2021, 32,1 το 2019 και 32,8 το 2018. Τη χρονιά της πανδημίας, όταν το lockdown βοήθησε πολλούς να καταλάβουν τι άνθρωπος είναι το ταίρι τους, ο σχετικός δείκτης έφτασε το 42%! Πολλοί άνθρωποι εξακολουθούν να είναι μαζί μάλλον γιατί παραμένουν άγνωστοι.

Πόσοι από αυτούς που χωρίζουν ξαναπαντρεύονται; Σε ορίζοντα δεκαετίας λιγότεροι από 20%. Δεν έχω στοιχεία για το πόσοι από αυτούς ξαναχωρίζουν. Νομίζω ωστόσο ότι με μια απλή αναγωγή σίγουρα ξαναχωρίζει το 30-35%. Για τον ίδιο συνήθως λόγο: γιατί όπως δεν αντέχει τον πρώτο γάμο, δεν αντέχει και τον δεύτερο.  Αν αύριο στο όνομα της Αγίας μας Οικογένειας που ξαφνικά θυμηθήκαμε μια Κυβέρνηση καταργούσε τα διαζύγια θα γινόταν επανάσταση! Κι ας δηλώνει σήμερα στις δημοσκοπήσεις ένα 50% κατά του γάμου των ομόφυλων ζευγαριών: μεταξύ αυτών είναι σίγουρα πάρα πολλοί που έχουν πάρει διαζύγιο. Και ίσως και πρόσφατα.  

Όλα αυτά είναι αυτονόητα

Ακόμα και για το ζήτημα της υιοθεσίας δεν υπάρχει πεδίο ουσιαστικής συζήτησης. Ηδη από την δεκαετία του ’40 ο οποιοσδήποτε αν τηρεί της προϋποθέσεις μπορεί να υιοθετήσει ένα παιδί ακόμα κι ανύπαντρος και μόνος. Αν υπάρχει ένα πρόβλημα δεν είναι μήπως τα ομόφυλα ζευγάρια αρχίσουν αύριο να υιοθετούν παιδιά (μπορούν να το κάνουν και σήμερα χωρίς γάμο), αλλά να απλοποιηθούν επιτέλους οι διαδικασίες υιοθεσίας για να σταματήσουν τα παιδάκια να μεγαλώνουν σε ιδρύματα. Γιατί όσο καλή δουλειά και να κάνουν τα ιδρύματα είναι πάντα προτιμότερο ένα παιδί να έχει κάποιον να το μεγαλώνει και να το προσέχει. Και φυσικά υπάρχουν σήμερα πολλά παιδιά που έχουν μεγαλώσει με ένα μπαμπά ή μια μαμά γιατί έχασαν το μπαμπά ή τη μαμά τους για κάποιο λόγο νωρίς - κι έμειναν ορφανά. Κι έγιναν καλοί άνθρωποι γιατί ο μπαμπάς ή η μαμά που τους απένεινε (ή και η γιαγιά ή ο παππούς καμμιά φορά) τα μεγάλωσαν με αγάπη και φροντίδα. Ας μην συζητάμε τα αυτονόητα.

Δεν μας πέφτει λόγος       

Προβληματίζει όσους φοβούνται το γάμο των ομόφυλων ζευγαριών η κρίση των παραδοσιακών γάμων; Πολύ αμφιβάλω. Αυτό που έχουν στα μάτια τους οι πιο πολλοί δεν είναι καν ο δικός τους γάμος, αλλά η οικογένεια των μπαμπάδων και των μαμάδων τους – οι καιροί που τις Κυριακές τρώγανε όλοι μαζί στο σπίτι με γιαγιάδες και παππούδες και ήταν νέοι κι ωραίοι. Λυπάμαι που το λέω αλλά ακόμα κι αν τα ομόφυλα ζευγάρια δεν αποκτήσουν το δικαίωμα να κάνουν οικογένεια, τα παιδικά τους χρόνια δεν θα ξαναγυρίσουν. Μπορούν βέβαια πάντα να δημιουργήσουν αυτοί οικογένειες όπως ήταν εκείνες στις οποίες μεγάλωσαν, αλλά πολύ αμφιβάλω αν το έχουν στο μυαλό τους. Οι κρίσεις και οι τοποθετήσεις είναι πολύ ευκολότερες από τις πράξεις. Ειδικά μάλιστα οι κρίσεις που έχουν να κάνουν με άλλους. Το αν τα ομόφυλα ζευγάρια μπορούν να παντρεύονται είναι κάτι που αφορά τα ομόφυλα ζευγάρια. Δεν ξέρω τι είδους λόγος πέφτει στους υπόλοιπους ώστε να συζητάνε σοβαρά για δημοψηφίσματα κτλ. Και φυσικά αυτές οι ιστορίες δεν πρέπει να κρίνονται με φανατισμούς. Ακούω και διαβάζω πολλούς που τοποθετούνται για το συγκεκριμένο ζήτημα σαν να πρόκειται να τους υποχρεώσουν να παντρευτούν οι ίδιοι. Ηρεμήστε βρε παιδιά: η δική σας ζωή δεν θα αλλάξει σε τίποτα αν κάποιοι άνθρωποι αποκτήσουν ένα δικαίωμα που δεν έχουν. Θα πει κάποιος πως τα πάντα αντιμετωπιζόταν, τουλάχιστον στην αμιγώς νομική τους διάσταση, από την ύπαρξη του σύμφωνου συμβίωσης. Ακόμα κι αν ισχύει αυτό και πάλι κάποιοι άνθρωποι θέλουν να παντρευτούν – δεν μας πέφτει λόγος για το θέλω τους.     

Στο κλαμπ των χωρισμένων 

Τέλος θέλω να κάνω μια παρατήρηση για το πόσους αφορά η μεταρρυθμιστική αυτή εξέλιξη. Αν υποθέσουμε πως θα παντρευόντουσαν αύριο όσοι πέρυσι έκαναν σύμφωνο συμβίωσης ο αριθμός όσων ενδιαφέρονται είναι τρομερά μικρός. Πάντα με βάση τα επίσημα στοιχεία πέρυσι στην Ελλάδα υπογράφτηκαν 13.157 σύμφωνα συμβίωσης. Μεταξύ αυτών περιλαμβάνονται μόλις 394 μεταξύ δύο ανδρών και μόλις 113 μεταξύ δυο γυναικών. Ας πούμε πως όλοι αυτοί οι άνθρωποι αποκτούν το δικαίωμα να παντρευτούν: μιλάμε για χίλια άτομα το χρόνο. Εύχομαι να μην μπουν σε χρόνο ρεκόρ κι αυτοί στο μεγάλο κλαμπ όσων μετάνιωσαν που παντρεύτηκαν. Είναι το μόνο κλαμπ που συνεχώς μεγαλώνει…