Το μήνυμα του γνωστού μας και χάρη και στο πέρασμα από τα μέρη μας Ριβάλντο μετά το αποτέλεσμα των εκλογών στη Βραζιλία ξεχείλιζε από θλίψη για την ήττα του προέδρου Μπολσονάρο. «Σήμερα έχω ένα συναίσθημα θλίψης λίγο σαν αυτό που είχα μετά τον τελικό του Παγκοσμίου Κυπέλλου του 1998 όταν έχασα 3 - 0 από τη Γαλλία. Στην πραγματικότητα είναι χειρότερο γιατί είχα τόσες ελπίδες για το μέλλον των παιδιών και των εγγονιών μου. Ο αγώνας συνεχίζεται και δεν θα σταματήσουμε. Μέχρι τις 31/12/2022 (σ.σ όταν και ο Μπολσονάρο πρέπει να παραδώσει στον νικητή των εκλογών Λούλα) μπορεί να συμβούν πολλά. Θα συνεχίσω με πολλή πίστη στον Θεό που υπηρετώ. Ευχαριστώ Πρόεδρε και ευχαριστώ και όλους όσους σε ψήφισαν για μια καλύτερη Βραζιλία. Μην χάνετε τις ελπίδες σας γιατί ο Θεός έχει τον έλεγχο και δεν θα αφήσει ποτέ τον λαό του να ντρέπεται. Ο Θεός θέλει μόνο να είμαστε πιστοί» γράφει ο Ριβάντο. Και το μήνυμα του δείχνει ποιος είναι ο Βραζιλιάνος ψηφοφόρος του Μπολσονάρο. Είναι ένας πιστός χριστιανός, που πιστεύει πως οι Βραζιλιάνοι είναι ο λαός του Θεού. Απλά στην περίπτωση του Ρίμπο συμβαίνει να είναι και πλούσιος και διάσημος.

Το κύπελλο στο Μέγαρο

Ο Ριβάλντο δεν ήταν ο μόνος ποδοσφαιριστής που τάχθηκε υπέρ του Μπολσονάρο: ήταν κι άλλοι διάσημοι. Ο Ροναλντίνιο, ο Κακά, ο Καφού κι ο Ζιοβάνι έδωσαν τις ευχές τους για νίκη στον απερχόμενο πρόεδρο, συμμετέχοντας σε ένα βίντεο όπου 70 προσωπικότητες από το χώρο του αθλητισμού, των καλών τεχνών και της μουσικής δήλωναν στον πρόεδρο την συμπαράστασή τους. Φυσικά ο διασημότερος όλων στο σχετικό βίντεο ήταν ο Νεϊμάρ. Αυτός δεν πήρε απλά θέση υπέρ του προέδρου. Ηταν σίγουρος για την νίκη του και μετά τα αποτελέσματα του πρώτου γύρου μολονότι ο Μπολσονάρο ήταν πέντε μονάδες πίσω από τον Λούλα. Ο Νεϊμάρ για να δείξει την πίστη του στην τελική επικράτηση υποσχέθηκε στον πρόεδρο να κερδίσει το Παγκόσμιο Κύπελλο για χάρη του και να του το πάει προσωπικά στο προεδρικό μέγαρο. Μάλιστα η ανακοίνωσή του αυτή εξόργισε τον ομοσπονδιακό προπονητή της Σελεσόα: ο Τίτα δεν ήθελε οι παίκτες του να εμπλέκονται σε δημόσιες πολιτικές συζητήσεις όταν μάλιστα η Βραζιλία ζει μέρες ακραίας πόλωσης. Ολοι οι παίκτες του δέχτηκαν την απαίτησή του. Όχι ο Νεϊμάρ.

Στήριξη από όλους

Ο Μπολσονάρο επιχείρησε να εκμεταλλευτεί την στήριξη των ποδοσφαιριστών προβάλλοντας την αγάπη του για την Εθνική Βραζιλίας: πήγε μάλιστα να ψηφίσει φορώντας την φανέλα της. Στις ομιλίες του θύμιζε συχνά ότι στα χρόνια του Λούλα η χώρα έζησε το πιο μεγάλο αθλητικό της δράμα: την ήττα της Σελεσάο από τη Γερμανία με 1-7 στο παγκόσμιο κύπελλο  που διοργάνωσε το 2014. Ο Μπολσονάρο πρόβαλε την καλή σχέση που απέκτησε με ποδοσφαιριστές, αλλά και την αγάπη του για το ποδόσφαιρο: το περιοδικό Uol δημοσιεύσει 86 φωτογραφίες με τον Μπολσονάρο να εμφανίζεται δημοσίως φορώντας μια φανέλα ποδοσφαιρικής ομάδας – η τελευταία του φωτογράφιση ήταν με τη φανέλα της Λάτσιο. Αλλά και οι παίκτες τον αντιμετώπιζαν ως παλιόφιλο. « Στην πιο δύσκολη στιγμή της ζωής μου, (όταν το 2019 κατηγορήθηκα άδικα για βιασμό), ο πρόεδρος ήταν ο πρώτος που τοποθετήθηκε δημόσια στο πλευρό μου. Δεν με ήξερε καν. Νιώθω ότι πρέπει να του δώσω πίσω όλη τη στοργή που μου έδωσε πιστεύοντας σε μένα. Γι' αυτό πιστεύω σε αυτόν. Και βέβαια μόνο τυφλοί δεν βλέπουν πόσο στη Βραζιλία έχουν βελτιωθεί τα πράγματα τα χρόνια του Μπολσονάρο» είπε πέντε μέρες πριν τις εκλογές ο Νεϊμάρ.

Είναι μάλλον εύκολο να κάνει κανείς τέτοιες κρίσεις για τη Βραζιλία όταν ζει στο Παρίσι. Τον Νεϊμάρ δεν αγγίζει το πλήθος των κοινωνικών προβλημάτων, δεν τον ένοιαξε ιδιαίτερα ο καταστροφικός τρόπος αντιμετώπισης της πανδημίας, και δεν μοιάζει να ανησυχεί για την καταστροφή του Αμαζόνιου που ο πλανήτης ολόκληρος (κι όχι μόνο η Βραζιλία) έζησε με τρόμο καθώς το γεγονός αυτό θεωρείται ότι επηρέασε το μικροκλίμα παγκοσμίως.

Όχι και τόσο άδολη

Οι άνθρωποι του Λούλα ισχυρίζονταν όλο αυτό το διάστημα πως η αγάπη του Νεϊμάρ για τον Μπολσονάρο δεν ήταν αγνή και άδολη. Κυκλοφορεί μια ιστορία με βάση την οποία ο πατέρας του ποδοσφαιριστή και ο Μπολσονάρο συμφώνησαν να έχει ο πρόεδρος την υποστήριξη του ποδοσφαιριστή με αντάλλαγμα να μπει στο αρχείο μια δικαστική έρευνα που αφορά φορολογικά παραπτώματα: δεν είναι απίθανο. Όμως αν για τον Νεϊμάρ υπάρχουν εξηγήσεις, δεν υπάρχουν ανάλογες εξηγήσεις και για την λατρεία στον Μπολσονάρο που έδειξαν με τη στάση τους οι πιο πολλοί από τους μεγάλους Βραζιλιάνους του παρελθόντος – και που πιθανότατα θα την είχαν δείξει και οι τωρινοί ποδοσφαιριστές της Σελεσάο, αν δεν δεχόταν ως σωστή την προτροπή του ομοσπονδιακού προπονητή να μην πάρουν μέρος στην τοξική διαμάχη των δυο υποψηφίων.

Τι συμβαίνει με τους Βραζιλιάνους

Σκεφτόμουν τον Σώκρατες, τις εκστρατείες και τις μάχες του, την εμπλοκή του με συγκεκριμένους πολιτικούς χώρους που σκοπό είχαν τον εκδημοκρατισμό της χώρας: θα τρίζουν τα κόκκαλά του. Αναρωτιόμουν τι συμβαίνει με τους σημερινούς Βραζιλιάνους ποδοσφαιριστές. Στην Ευρώπη μεγαλώσαμε με την βεβαιότητα ότι όλοι τους είναι χαμίνια, που προέρχονται από φαβέλες, πως σώθηκαν χάρη στο ποδόσφαιρο από την ακραία φτώχεια και πως δεν έχουν ξεχάσει τις κοινωνικές τους καταβολές αναλαμβάνοντας συχνά κοινωνική δράση. Πιθανότατα όλα αυτά ισχύουν. Υπάρχει όμως και κάτι που πάντοτε δυσκολευόμασταν να καταλάβουμε: την σχέση τους με την θρησκεία. 

Οι μεγάλοι αυτοί παίκτες είναι βαθιά θρησκευόμενοι (με τον τρόπο τους…). Είναι άνθρωποι που θεωρούν την επιτυχία τους αληθινή απόδειξη πως ο Θεός κάνει θαύματα. Οι πιο πολλοί είναι Ευαγγελιστές – πιστεύουν πως την ανταμοιβή για την πίστη σου δεν την έχεις μόνο μετά θάνατο, αλλά ενώ ζεις, δουλεύεις κι ονειρεύεσαι. Στα όνειρά τους υπήρχε η Βραζιλία του Μπολσονάρο που κατέβηκε με οδηγό το τρίπτυχο «Πατρίς, θρησκεία, οικογένεια» - παντού τα συνθήματα της εθνικιστικής Δεξιάς είναι ίδια.

Ο Μπολσονάρο έχασε παρά την υποστήριξη όλων αυτών. Μόνο ο Νεϊμάρ έχει 180 εκατομμύρια ακόλουθους στο Instagram, άλλους 58,5 εκατομμύρια στο Twitter και περίπου 12  εκατομμύρια στο TikTok. Λογικά θα αρκούσε η υποστήριξή του για να κερδίσει ο αγαπημένος του πρόεδρος ως άνθρωπος του Θεού. Μόνο που όπως λέει κι ο Ριβάλντο μόνο ο Θεός κάνει θαύματα. Κι ο Νεϊμάρ, εν προκειμένω, παρά τους ακόλουθους και τους πιστούς του, δεν είναι Θεός…

(Νέα, Νοέμβριος 2022)