Η Μπάγερν Μονάχου αποφάσισε να μην διώξει τον προπονητή της Τόμας Τούχελ, μεσούσης της περιόδου όπως έκανε με τον Νάιγκελσμαν και τον Χανς Φλικ τα προηγούμενα χρόνια, παρόλο που αποχαιρετά σιγά σιγά κάθε πιθανότητα να διεκδικήσει το πρωτάθλημα στην Γερμανία. Η απόφαση αυτή μέτρησε θεττικά για την ώρα τουλάχιστον στο Τσάμπιονς λιγκ: χθες βράδυ κέρδισε την Λάτσιο με 3-0 και προκρίθηκε στους οκτώ. Ο Τούχελ έχει κερδίσει το Τσάμπιονς λιγκ και μάλιστα με την Τσέλσι – η τεχνογνωσία δεν του λείπει, αλλά δεν ξέρω κι αν αυτό από μόνο του αρκεί για να σώσει η Μπάγερν την σεζόν της.  Η ομάδα κι ο προπονητής θα ζήσουν μια παράξενη κατάσταση χωρισμένων συγκατοίκων στο ίδιο σπίτι. Δεν είναι οι μόνοι. Πολλοί προπονητές μεγάλων ομάδων μένουν πλέον στις ομάδες τους, μέχρι να φύγουν.

Από τότε δυο αιώνες

Στην ίδια κατάσταση με τον Τούχελ είναι ο Τσάβι στην Μπαρτσελόνα. Το έχει πάει το πράγμα ένα βήμα παρακάτω καθώς αυτός το αντίο του το έχει ανακοινώσει όπως και ο Γιούργκεν Κλοπ στην Λίβερπουλ. Πολλοί άλλοι δεν έχουν ανακοινώσει κανενός είδους διαζυγίου (συναινετικού ή μη δηλαδή) αλλά είναι αναμενόμενο πως το καλοκαίρι θα αποχαιρετήσουν τις ομάδες στις οποίες φέτος δούλεψαν. Δεν είναι και λίγοι. Ο Τεν Χααχ λογικά θα πει αντίο στην Μάντσεστερ Γιουνάιτεντ καθώς τίποτα θεαματικό δεν πέτυχε πέρα από το ό,τι έδιωξε τον Κριστιάνο Ρονάλντο. Ο Ποτσετίνο θα πει αντίο στην Τσέλσι: έχει συμβόλαιο και την επόμενη χρονιά, αλλά δεν τον βλέπω να συνεχίζει με την ομάδα του εκτός ευρωπαϊκών διοργανώσεων. Δύσκολα θα συνεχίσει κι ο Στέφανο Πιόλι στην Μίλαν: κέρδισε ανέλπιστα ένα πρωτάθλημα πριν από τρία χρόνια αλλά από τότε νομίζεις πως έχουν περάσει δυο αιώνες. Στην Γιουβέντους δεν ξέρουν τι να κάνουν με τον Μαξ Αλέγκρι – τα αποτελέσματα του είναι φτωχά φέτος, ειδικά αν σκεφτείς ότι η Κυρία δεν αγωνίστηκε στην Ευρώπη εξαιτίας τιμωρίας. Αν κάτι κρατά τον Αλέγκρι δεν είναι τα πρωταθλήματα που κάποτε κέρδισε (με μια ομάδα πολύ ακριβή σε σχέση με τον ανταγωνισμό) αλλά το ό,τι η Κυρία όταν τον έδιωξε δεν κατάφερε να τον αντικαταστήσει. Δεν ξέρω αν θα αντέξουν στις θέσεις τους και ο Σάρι στην Λάτσιο, κι ο Εντι Χοου στην Νιούκασλ, αν δεν βγάλει την ομάδα στην Ευρώπη, αλλά κι ο Σέρχιο Κονσεϊσάο στην Πόρτο μετά την μη διεκδίκηση του πορτογαλικού πρωταθλήματος. Και ήδη έχουν απολύσει τους προπονητές με τους οποίους ξεκίνησαν την χρονιά ομάδες όπως η Νάπολι, η Ρόμα, η Μαρσέιγ, ο Αγιαξ.  

Δύσκολη πλέον η δουλειά

Κάθε χρόνο η δουλειά των προπονητών γίνεται πλέον όλο και πιο δύσκολη. Πάντα ήταν, αλλά ο βαθμός δυσκολίας μεγαλώνει συνεχώς χρόνο με το χρόνο. Το επόμενο καλοκαίρι θα ψάχνουν προπονητή η Λίβερπουλ, η Μάντσεστερ Γιουνάιτεντ, η Τσέλσι, ίσως η Νιούκασλ, σίγουρα η Μπάγερν, η Μαρσέιγ και η Μπαρτσελόνα, πιθανότατα η Μίλαν, η Νάπολι και η Γιούβε, ίσως η Ρόμα παρόλο που ένα δικό της παιδί, ο Ντε Ρόσι που αντικατέστησε τον Μουρίνιο, τα πάει καλά. Και μέχρι το τέλος της σεζόν μπορεί σε κατάσταση «χωρισμένοι στο σπίτι» να βρεθούν κι άλλοι πολλοί. Γιατί; Παραδόξως γιατί οι αμοιβές όλων των προπονητών μεγάλωσαν πολύ: αναλογικά τα είκοσι τελευταία χρόνια μεγάλωσαν περισσότερο από αυτές των παικτών. Και μαζί με τις αμοιβές μεγάλωσαν και οι απαιτήσεις, δηλαδή η πίεση. Που είναι πάντα κακός σύμβουλος. Κάποτε η δουλειά του προπονητή ήταν να χτίσει μια ομάδα. Τώρα να βρει τρόπο να βγάλει την σεζόν.

Οι πρωτοποριακές απαιτήσεις του μάγου

Η Αγγλία είναι ενδεικτική για το πόσο έχουν αλλάξει τα πράματα. Καριέρες όπως του Σερ Αλεξ Φέργκιουσον και του Αρσέν Βενγκέρ μοιάζει αδύνατο να επαναληφθούν. Ο Πεπ Γκουαρντιόλα που στην Σίτυ έχτισε το βασίλειό του, διοικεί όλη την ομάδα καθώς την έχει στελεχώσει σε κάθε θέση – είναι αδύνατον να αντικατασταθεί, βέβαια τα πάει και πολύ καλά. Αλλά υπάρχουν και μεγάλες ομάδες άλλων χωρών που στους προπονητές βάζουν πολύ δύσκολα. Κάποτε ο Χελένιο Χερέρα απαιτούσε να πληρώνεται όσο ο καλύτερος παίκτης της ομάδας του ώστε οι παίκτες να τον ακούν. Ο «μάγος» όμως, που είχε τέτοιες απαιτήσεις στην Ιντερ του Μοράτι, ήταν η εξαίρεση του κανόνα που ήθελε τους υπόλοιπους μάγους της εποχής να πληρώνονται μάλλον λίγα. Θρύλοι όπως ο Κλαφ και ο Πέισλι ποτέ δεν θα ζητούσαν κάτι τέτοιο. Ο ίδιος ο σερ Αλεξ στα μεγάλα του χρόνια στην Μάντσεστερ Γιουνάιτεντ ή ο Βενγκέρ τον καιρό που ήταν ισόβιος προπονητής στην Αρσεναλ είχαν μεγάλα μπόνους όχι όμως τεράστιους μισθούς – εξουσίες απόλυτες είχαν, όχι μεγάλες αποζημιώσεις.  Ο Τραπατόνι δεν θα ζητούσε ποτέ από τον Ανιέλι τα χρήματα του Πλατινί. Από το μυαλό του Σάκι δεν θα περνούσε ούτε ως ιδέα ότι θα πάρει μια μέρα όσα ο Γκούλιτ. Όταν κάποτε τον προσλάβανε στην Εθνική Ιταλίας με ένα κάπως μεγάλο για τα δεδομένα της εποχής συμβόλαιο έγινε επερώτηση στη Βουλή.  Σιγά σιγά οι αμοιβές των προπονητών άρχισαν να εκτοξεύονται, όχι γιατί άλλαζε το ποδόσφαιρο, αλλά γιατί με τον καιρό διαμορφώθηκε μια νέα ποδοσφαιρική κουλτούρα. Που ήθελε τον προπονητή απόλυτο πρωταγωνιστή.

Μυστικό της επιτυχίας

Οι προπονητές άρχισαν να θεωρούνται το μυστικό της επιτυχίας – μερικές φορές αυτό ήταν σωστό, αλλά ήταν μάλλον η εξαίρεση στον κανόνα. Οι προπονητές αυτή την υπερβολή της παρουσίασης όχι των τις ικανοτήτων τους, αλλά της καθοριστικότητας τους την ευλόγησαν. Ο Μουρίνιο έλεγε ο ίδιος ότι χωρίς αυτόν η ομάδα του δεν θα έκανε τίποτα – ακόμα κι όταν η ομάδα του ήταν η Ρεάλ Μαδρίτης. Ο Κλοπ χάρηκε την υψηλή του δημοτικότητα στο Λίβερπουλ μέχρι να τον εξουθενώσει η πίεση: όταν λέει ότι του χρόνου δεν θα δουλέψει τον πιστεύω. Γύρω από τους προπονητές στήθηκε ένα αδιανόητο σταρ σύστεμ. Αλλά το σταρ σύστεμ είναι από την φύση του αδηφάγου: θέλει συνεχώς νέους ήρωες στην σκηνή της προσοχής. Κι όποιος δεν έχει πίσω του διοικήσεις έτοιμες να αναλάβουν την ευθύνη κακών αποτελεσμάτων που είναι μοιραίο να προκύψουν σε ομάδες που δίνουν πια 70 ματς το χρόνο κονιορτοποιείται από τις απαιτήσεις. Πριν προλάβεις να χαρείς κάτι που πέτυχες σου ζητάνε κι άλλα. Ο Σπαλέτι πέρυσι κέρδισε το πιο άνετο πρωτάθλημα στην ιστορία της Νάπολι και ο πρόεδρος Ντε Λαουρέντις στράβωσε για τον αποκλεισμό από το Τσάμπιονς λιγκ. Ο Μουρίνιο και ο Μεντιλίμπαρ οδήγησαν την Ρόμα και την Σεβίλλη στον τελικό του Γιουρόπα λιγκ: την επόμενη σεζόν απολύθηκαν και οι δυο. Ο Ιντζάγκι για να μην φύγει από την Ιντερ χρειάστηκε να φτάσει με την ομάδα του στον τελικό του Τσάμπιονς λιγκ: δυο φορές προηγουμένως ήταν έτοιμοι να τον διώξουν. Φέτος μαζί του κερδίζουν ένα άνετο πρωτάθλημα.  

Ευθύνες και μόνο

Οι προπονητές κερδίζουν πολλά. Το τίμημα είναι ότι αυτό που κάνουν αυτοί σήμερα μικρή σχέση έχει με αυτό που έκαναν οι επιτυχημένοι προκάτοχοί τους. Κάποτε οι προπονητές ήθελαν χρόνο και στήριξη: αυτά τα δυο βοήθησαν πολλούς, όχι απλά να χτίσουν καριέρες, αλλά να μας παρουσιάσουν μερικές από τις καλύτερες ομάδες της ιστορίας. Σήμερα υπάρχουν απλά για να φορτώνονται ευθύνες άλλων. Δεν τους αρκούν ούτε τα καλά βιογραφικά, ούτε σε μερικές περιπτώσεις και τα καλά αποτελέσματα. Από μυστικό της επιτυχίας έγιναν το φανερό της αποτυχίας.

Στο μεταξύ το σταρ σύστεμ ανεβάζει και κατεβάζει κόσμο σε χρόνο ρεκόρ. Θυμηθείτε τα καλά λόγια για τον Κόντε, τον Σίλβα, τον Ζιντάν των Τσάμπιονς λιγκ, τον Νάιγκλσμαν, τον Βίλας Μπόας, τον Πακετά, τον Μαρθελίνιο, τον Κούμαν. Του χρόνου κάποιοι από αυτούς θα ξανανεβούν στην πασαρέλα: ο Ζιζού κι ο Κόντε πχ. Και μαζί τους θα κάνουν την γύρα  τους κι ο Τσάμπι Αλόνσο, ο Αμορίμ, ο Σεμπάστιαν Χένες, γιός του Ούλι που στην Στουτγάρδη κάνει σπουδαία δουλειά, ο  Ντε Τζέρβι κτλ. Το καλοκαίρι θα πάρουν μεγάλα συμβόλαια. Αλλά κανείς δεν ξέρει πόσο θα αντέξουν.