Ενας φίλος μου, οπαδός της ΑΕΚ από αυτούς που τρέχανε στη Ραφήνα κάποτε, με ρώτησε πως γίνεται δυο χρόνια στην Τούμπα η ΑΕΚ να τελειώνει το ματς με τη βεβαιότητα ότι έχει αλλοιωθεί το αποτέλεσμα, ενώ ο Σαββίδης και ο Μελισσανίδης είναι φίλοι. «Δηλαδή αν δεν ήταν φίλοι τι άλλο θα μας κάνανε;» με ρώτησε και πρόσθεσε ότι παλιά που η ΑΕΚ δεν ήταν φίλη με τον ΠΑΟΚ κέρδιζε κιόλας και παράπονα από τη διαιτησία δεν είχε. Προσπάθησα να του εξηγήσω ότι η πολλή φιλία βλάπτει σοβαρά την υγεία, δεν ξέρω αν με κατάλαβε γιατί είχε τα νεύρα του.   

Μια παρεξηγημένη έννοια

Μια από τις πλέον παρεξηγημένες έννοιες είναι ο φίλος. Ποιος είναι ο φίλος; Αν ανοίξεις ένα λεξικό θα διαβάσεις ένα σωρό ορισμούς – πράγμα που συμβαίνει συχνά με όλες τις λέξεις που χρησιμοποιούνται πολύ γιατί συμβαίνει να έχουν πολλές σημασίες. Όμως κάτι που έχει πολλές σημασίες συχνά είναι και απροσδιόριστο – ή για να το πω διαφορετικά επιτρέπει στον καθένα και κατά περίσταση να δώσει στον ορισμό το περιεχόμενο που επιθυμεί.

Ας δούμε αυτούς τους ορισμούς για να μην θεωρητικολογούμε. Φίλος, σύμφωνα με τα λεξικά, είναι το πρόσωπο με το οποίο συνδέεται κανείς με σχέση αμοιβαίας αγάπης, αφοσίωσης και κατανόησης, χωρίς κατ' ανάγκη να υπάρχει συγγένεια ή ερωτικό ενδιαφέρον. Φίλος είναι αυτός με τον οποίο κάνει κάποιος παρέα γιατί έχει κοινά ενδιαφέροντα. Φίλος μπορεί να είναι και ο ερωτικός σύντροφος ή ο εραστής εξού και η φράση «η γυναίκα του βρήκε νέο φίλο» - προφανώς ο παλιός δεν της έφτανε, για το σύζυγο δεν το συζητάμε καν.  Φίλος είναι επίσης αυτός που συμπαθεί, ευνοεί ή υποστηρίζει κάτι πολύ συγκεκριμένο, ο φίλος των Γραμμάτων και των Τεχνών πχ. Φίλος είναι συχνά και ο άγνωστος, του οποίου συμπεριφορές ή λόγια μας τραβούν την προσοχή – εξού και η φράση «καλά τα λες (ή δεν μας τα λες καλά) φίλε». Τέλος φίλος καμιά φορά είναι κι αυτός που απλά μας βοηθάει, ως γνωστόν πχ ο σκύλος είναι ο καλύτερος φίλος του ανθρώπου. Ολοι αυτοί οι διαφορετικοί ορισμοί βασίζονται σε κάτι που δεν λένε, ότι δηλαδή είτε κολλητός είναι ο φίλος, ή απλά γνωστός που αποκαλείς φίλο, η σχέση σας βασίζεται στην απόλυτη έλλειψη ανταγωνιστικότητας. Φίλοι που ανταγωνίζονται μεταξύ τους δεν υπάρχουν και για αυτό και στο ποδόσφαιρο δυο που ανταγωνίζονται δεν μπορεί να είναι φίλοι. Δεν χρειάζεται να είναι και εχθροί βέβαια – αλλά αυτό είναι μια άλλη ιστορία.

Ο φίλος και το κορόιδο

Στις ιστορίες φιλίας υπάρχει και μια άλλη διάσταση: η χρησιμοποίηση της φιλίας. Επειδή η έννοια δεν είναι πολύ συγκεκριμένη δεν υπάρχουν μόνο περιθώρια για να την ερμηνεύεις, αλλά και για να την χειρίζεσαι. Ας πούμε είναι βασικό τι είδους φίλους είσαι, αλλά και πόσο φίλος είσαι με τον άλλο. Κυρίως είναι διαφορετική μια φιλία που γίνεται με κάποιο σκοπό και μια φιλία που βασίζεται πάνω στο τίποτα: η δεύτερη είναι καλύτερη από την πρώτη, ενώ η πρώτη είναι πολύ συνηθισμένη. Μπορεί να είσαι φίλος με κάποιο γιατί έχει πολλούς και χρήσιμους φίλους, ή γιατί μπορεί (στο μυαλό σου…) να κάνετε δουλειές ή γιατί μπορεί να σε βοηθήσει – όλα αυτά ακόμα κι αν είναι θεμιτά δεν είναι αυτονόητα: στην πραγματικότητα από το φίλο σου δεν πρέπει να περιμένεις απολύτως τίποτα πέρα από το να υπάρχει δίπλα σου σε κάποιες καλές ή κακές στιγμές – ακόμα και απλά με τη σκέψη του. Κι αυτό είναι αληθινά ωραίο, αλλά και πάλι δεν έχει καμία σχέση με το ποδόσφαιρο.

Η φιλία έχει πλάκα γιατί ως συναισθηματικό παιγνίδι δεν έχει πάντα υπέρ σου αποτέλεσμα. Καμιά φορά τη φιλία την πληρώνεις: σε ένα φίλο μπορεί να δώσεις δανεικά και να μην τα πάρεις πίσω γιατί δεν έχει να στα δώσει – αλλά τι να κάνεις, φίλος είναι. Αν εσύ δίνεις δανεικά σε όλο τον κόσμο κι αυτός δαγκώνει όλο τον κόσμο, εσύ είσαι ή τοκογλύφος ή η Αγία Ελεούσα κι αυτός λίγο τομάρι: δεν υπάρχει περίπτωση να είσαστε φίλοι, παρότι αυτός έχει την προδιάθεση να πάρει κι εσύ την προδιάθεση να δώσεις. Επίσης φίλος είναι κι αυτός που σε ρίχνει εύκολα στην παγίδα της κατανόησης: επειδή είσαι φίλος θεωρεί δεδομένο ότι και να σε κακοκαρδίσει δεν θα πεις λέξη, αφού θα καταλάβεις την ανάγκη του. Αυτή είναι η ιστορία στα τελευταία ΠΑΟΚ – ΑΕΚ πχ, αλλά είναι και ένας ακόμα λόγος που εξηγεί γιατί οι φιλίες στο ποδόσφαιρο δεν χρειάζονται από τη στιγμή που δεν γίνεται να κερδίσουν και οι δυο. Ο ΠΑΟΚ με το Σιδηρόπουλο πχ δεν χάνει σχεδόν ποτέ. Κανονικά κάθε φορά που αυτός ορίζεται διαιτητής θα πρέπει όλοι να τραγουδάνε «φίλε έλα απόψε που πονάω», αλλά η σχέση τους δεν είναι ανταγωνιστική. Με την ΑΕΚ, αντιθέτως, δηλώνει φίλος και αντίπαλος – το ίδιο και η ΑΕΚ. Μόνο που στο ποδόσφαιρο η λέξη φίλος είναι συχνά συνώνυμο του κορόιδου: είναι πιο εύκολο να είσαι αντίπαλος και κορόιδο, παρά αντίπαλος και φίλος. Για αυτό αυτά τα ματς είναι ωραία, ακόμα κι αν καλή μπάλα δεν παίζεται: κάθεσαι να δεις ποιος έχει πιάσει κορόιδο ποιόν.  

Φέρτε μου πίσω τις Κυριακές

Οι ομάδες δεν πρέπει να έχουν φιλικές σχέσεις – οι ιδιοκτήτες των ομάδων μπορεί να είναι συνεταίροι ή συνεργάτες, να νοιώθουν αμοιβαία εκτίμηση ο ένας για τον άλλο, αλλά φιλία μεταξύ ομάδων δεν μπορεί να υπάρχει γιατί υπάρχει ανταγωνισμός κι ο ανταγωνισμός δεν είναι συστατικό καμίας αληθινής φιλίας, όσο γαλαντόμος και άνετος να δηλώνει ο κάθε εμπλεκόμενος. Αν υπάρχει ανταγωνισμός, υπάρχει και επιδίωξη και στόχος κι αυτά δεν ταιριάζουν σε φίλους. Κάποτε, τη δεκαετία του 80, η Ρόμα είχε μια καλούτσικη ομάδα και διεκδικούσε από τη Γιούβε πρωταθλήματα. Ο Τζιάνι Ανιέλι, επειδή στα παιγνίδια των δυο υπήρχε αρκετή ένταση, είπε στον πρόεδρο της Ρόμα τον γερουσιαστή Βιόλα, ότι πρέπει να γίνουν φίλοι για να σταματήσει όλο αυτό το κακό. Συνέφαγαν μερικές φορές, φωτογραφήθηκαν δημόσια, αντάλλαξαν λόγια αβροφροσύνης – μάλιστα παρά τη δυσφορία των οπαδών των δυο ομάδων, που αυτά δεν τα ήθελαν. Στο πρώτο ντέρμπι της χρονιάς κι ενώ η φιλία έμοιαζε τσιμεντωμένη, ο Ανιέλι έστειλε το ιδιωτικό του αεροπλάνο να φέρει στο Τορίνο τον Βιόλα, το ΔΣ της Ρόμα και την οικογένεια του. Το ματς τελείωσε ισόπαλο και οι Ρωμαίοι πανηγύρισαν. Ο Ανιέλι τότε τους ενημέρωσε ότι πρέπει να πάρουν το τρένο (!) για να γυρίσουν στην πρωτεύουσα γιατί, μετά την ισοπαλία, το αεροπλάνο του δεν ήταν διαθέσιμο. «Είπαμε να γίνουμε φίλοι, αλλά όχι και να μου χαλάσετε και τις Κυριακές» είπε ο μακαρίτης ιδιοκτήτης της Γιούβε – άνθρωπος με χιούμορ και ειλικρίνεια.

Αυτό είπα κι εγώ στο φίλο μου. Κι ο Σαββίδης φίλος θέλει να είναι με την ΑΕΚ. Αλλά όχι για να του χαλάει τις Κυριακές…