Όταν άκουσα ότι ο Ντόλαντ Τραμπ δήλωσε πως για να αντιμετωπίσουμε τον κορονοϊό πρέπει να κάνουμε πολύ σολάριουμ και ενέσεις απολυμαντικών στο σώμα μας νόμιζα ότι ο Αμερικάνος πρόεδρος έγραψε ένα από τα συνηθισμένα γελοία tweet του και οι αμερικάνικες εφημερίδες που έχουν μαζί του πόλεμο το πήραν στα σοβαρά. Τελικά μόνο έτσι δεν ήταν. Είδα την σκηνή στην τηλεόραση κι ομολογώ πως, αν μετά την κρίση αυτή υπάρχουν πέντε πράγματα θα θυμάμαι, ένα θα είναι αυτό: μια αιώνια απόδειξη ότι αν ένας πολιτικός γνωρίζει το ακροατήριο στο όποιο απευθύνεται μπορεί να λέει ότι σαχλαμάρα του έρθει στο μυαλό.    

Ένα ατελείωτο σόου

Δεν ξέρω πόσοι είδατε την σχετική σκηνή. Ο κ. Γουίλιαμ Μπράιαν, αναπληρωτής επικεφαλής της διεύθυνσης Επιστήμης και Τεχνολογίας του υπουργείου Εσωτερικής Ασφάλειας των ΗΠΑ, παρουσιάζει το πόρισμα μιας έρευνας. Ο Τραμπ τον παρακολουθεί δήθεν προσεχτικά ενώ προετοιμάζει το σόου του. «Άρα, να υποθέσουμε ότι μια λύση θα ήταν να χτυπήσουμε το σώμα, είτε με ηλιακή υπεριώδη ακτινοβολία ή απλά με πολύ ισχυρό φως σαν αυτό του σολάριουμ», λέει απευθυνόμενος στην καθηγήτρια κ. Ντέμπορα Μπερξ, που συντονίζει την στρατηγική αντιμετώπισης του Λευκού Οίκου για τον κορονοϊό και είναι παρούσα. «Πρέπει να το εξετάσετε, ακούγεται ενδιαφέρον», τονίζει. Και παίρνει φόρα. «Και τώρα βλέπω με χαρά ότι το απολυμαντικό τον σκοτώνει (τον ιό) σ΄ ένα λεπτό. Ένα λεπτό. Και υπάρχει τρόπος που μπορούμε να κάνουμε κάτι τέτοιο, με ένεση ή σχεδόν έναν καθαρισμό. Θα με ενδιέφερε να το τσεκάρουμε αυτό», λέει. «Δεν είμαι γιατρός. Είμαι όμως ένας άνθρωπος με κάτι καλό εδώ» συμπληρώνει δείχνοντας το μυαλό του. Η καθηγήτρια έχει μείνει σιωπηλή  - ο Τραμπ έχει απασφαλίσει. «Έχετε ακούσει ποτέ για χρήση της θερμότητας και του φωτός ως θεραπεία στον κορονοϊό;» ρωτά και εκείνη απάντα «Όχι». «Νομίζω ότι είναι μια καλή ιδέα να το ερευνήσετε», τη συμβουλεύει ο Τραμπ. Θα μπορούσε να είναι σκηνή από ταινία των Αδερφών Μαρξ. Αλλά διαδραματίζεται σήμερα στις ΗΠΑ. Σε μια από τις πλουσιότερες χώρες του πλανήτη που έχει πλέον τους περισσότερους νεκρούς παγκοσμίως. Και που μας δίνει τη δυνατότητα να παρακολουθούμε την γελοιότητα στην εξουσία - ή την άρρωστη φαντασία.  

Ιδιες υποδείξεις, διαφορετικά αποτελέσματα  

Οσο οι μέρες περνούν και το πράγμα δείχνει σιγά σιγά να αντιμετωπίζεται γίνεται φανερό ένα πράγμα: ότι τα αποτελέσματα της αντιμετώπισης της φοβερής αυτής κατάστασης βασίστηκαν (παραδόξως καθώς μιλάμε για ασθένεια) σε πολιτικές επιλογές και εν τέλει σε πολιτικούς. Παντού στον κόσμο οι γιατροί έδωσαν μάχες στην πρώτη γραμμή και συμπεριφέρθηκαν ηρωϊκά. Παντού σχεδόν οι ειδικοί πρότειναν τα ίδια πρωτόκολλα και τις ίδιες μεθόδους αντιμετώπισης: τη διαφορά στο αποτέλεσμα νομίζω την έκανε η αντίληψη των πολιτικών και η δυνατότητα τους να οργανώσουν την άμυνα. Ακριβώς επειδή όλοι σχεδόν στηρίχτηκαν στις ίδιες επιστημονικές υποδείξεις, η διαφορά είχε να κάνει από τη μια με την δική τους αντίληψη κι από την άλλη με το ακροατήριό τους, δηλαδή τον λαό που έπρεπε να τους ακολουθήσει. Κοντά σε αυτά τα δυο υπήρξε και κάτι εξίσου σημαντικό: ο τρόπος διακυβέρνησης μιας χώρας. Δείτε τους πίνακες με τα θύματα και τα κρούσματα κι αυτό θα γίνει ακόμα περισσότερο κατανοητό.

Αν δεν τα ξέρουν όλα

Στην Ευρώπη πλήρωσαν ακριβά το τίμημα της αναμέτρησης με τον ιό μεγάλες χώρες. Η Ιταλία έχασε γρήγορα τη μάχη της αντιμετώπισης του προβλήματος γιατί η οργάνωση της χώρας είναι γραφειοκρατικά δαιδαλώδης. Ο Κόντε, που δεν είναι εκλεγμένος πρωθυπουργός (κι αυτό έχει τη σημασία του…), άργησε να δημιουργήσει μια επιτροπή ειδικών, νόμιζε ότι θα τον βοηθήσουν με πρωτοβουλίες οι πανίσχυρες περιφέρειες και οι Δήμοι. Το αποτέλεσμα ήταν να μην υπάρχουν νοσοκομεία αναφοράς, να γίνουν τα πανεπιστημιακά νοσοκομεία «υγειονομικές βόμβες», να καθυστερήσουν οι περιορισμοί, που δεν τηρήθηκαν κιόλας. Το σύστημα των δικών μας sms πχ στην Ιταλία δεν υπάρχει, πράγμα που ακόμα σήμερα δυσχεραίνει τους ελέγχους. Το ίδιο και στην Ισπανία. Κι εκεί ο τρόπος διοίκησης της χώρας δεν επέτρεψε μια από την αρχή κοινή στρατηγική: ο Σάντσες κινητοποιήθηκε, μόνο όταν ασθένησε η ίδια η γυναίκα του. Στη Γαλλία ο Μακρόν αρχικά φοβήθηκε την οικονομική ζημιά, μετά έμπλεξε με την παραδοσιακή γαλλική ανυπακοή – ακούγεται φρικτό αλλά για να πείσει τους Γάλλους να μείνουν σπίτι έπρεπε πρώτα αυτοί να δουν νεκρούς και κρούσματα να αυξάνονται ασταμάτητα. Όπου η κεντρική διοίκηση είναι χαλαρή, στο Βέλγιο ή στην Ελβετία π,χ το πράγμα ξέφυγε μολονότι το Εθνικό Σύστημα Υγείας ήταν στα χαρτιά εξαιρετικό. Και στην Αγγλία είναι αλλά ο ασθενής ακόμα Μπόρις Τζόνσον, η ευρωπαϊκή εκδοχή του Τραμπ, δεν ήθελε να πιστεύει όσα οι ειδικοί του έλεγαν κι όταν πήρε μέτρα το έκανε πανικόβλητος. Γιατί; Γιατί ανήκει στην κατηγορία των πολιτικών για τους οποίους οι ειδικοί δεν θα έπρεπε να υπάρχουν: είναι απλά κάποιοι περίεργοι αχώνευτοι τύποι που εμφανίζονται για να μας θυμίσουν ότι οι πολιτικοί δεν τα ξέρουν όλα. Αλλά τύποι σαν τον Τζόνσον ή τον Τραμπ, αν δεν τα ξέρουν όλα, δεν έχουν και νόημα ύπαρξης. Ο Τραμπ π.χ φανερά ονειρεύεται ότι θα βρει θεραπείες και εμβόλια μόνος του.

Ακουσαν τους ειδικούς

Τα πήγαν καλύτερα στην αντιμετώπιση της πανδημίας όσοι δεν παριστάνουν τις πολιτικές αυθεντίες και δεν πουλάνε «χαρισματικότητα». Έβαλαν στην άκρη τους λογικούς φόβους τους για την οικονομία, πρόταξαν την ανάγκη αντιμετώπισης του ιού με κάθε κόστος, άκουσαν τους ειδικούς. Κυρίως κατάλαβαν ότι έχουν απέναντί τους πολίτες που αν τους εξηγήσεις την στρατηγική θα σε ακολουθήσουν: αυτό συνέβη με την δική μας κυβέρνηση π.χ που εξ αρχής χρησιμοποίησε μια κατανοητή γλώσσα και κατάλαβε ότι πρώτα από όλα πρέπει με τον καλύτερο δυνατό τρόπο να απευθυνθεί σε ανθρώπους με λογική. Λίγοι γνωρίζουν ότι λίγες μέρες πριν την ανακοίνωση των μέτρων ο Κυριάκος Μητσοτάκης τα παρουσίασε στους διευθυντές ειδήσεων των καναλιών εξηγώντας τους την αναγκαιότητα τους και ζητώντας τους να συνεργαστούν: το έκαναν όλοι κυρίως γιατί κατάλαβαν πως μια χώρα όπως η δική μας, με έστω 100 νεκρούς την ημέρα, θα ήταν αδύνατο να ορθοποδήσει και να μην διαλυθεί. Το τραύμα θα ήταν από αυτά που δεν κλίνουν: δεν θα είχαμε πολιτική κρίση, αλλά ένα νέο διχασμό – μπορεί και πράγματα ακόμα χειρότερα. Νομίζω η γνώση της αντιμετώπισης θα είναι και το καλύτερο κλειδί για την επιστροφή στην ομαλότητα: σχεδόν όλοι ξέρουμε τι πρέπει να κάνουμε γιατί το κάναμε ήδη.  

Αν ήξεραν τι είναι…

Κι ο Τραμπ; Το εξωφρενικό της δικής του περίπτωσης είναι ότι ο τύπος λέει όλα αυτά τα πράγματα γνωρίζοντας ότι δεν θα έχει πολιτικό κόστος. Το ακροατήριο στο όποιο απευθύνεται δεν είναι οι Αμερικάνοι πολίτες: είναι όσοι τον ψηφίζουν – οι ψηφοφόροι του είναι έτοιμοι να δεχτούν οποιαδήποτε κουταμάρα του γιατί είναι ο άνθρωπός τους κι άρα μπορεί να λέει ό,τι θέλει. Για αυτούς η ανθρώπινη ζωή έχει μικρή σημασία αν δεν είναι η δική τους. Αρκετοί διαδηλώνουν εναντίον των μέτρων που παίρνουν οι τοπικοί κυβερνήτες χωρίς να τους νοιάζει αν πεθαίνουν άνθρωποι. Στους αρρώστους θα έκαναν ευχαρίστως ενέσεις με χλωρίνη – πιθανότατα θα γελούσαν κιόλας. Και μετά θα έκαναν σολάριουμ, αν ήξεραν τι είναι…