Διαβάζω δεξιά κι αριστερά ότι η ΑΕΚ πήρε χθες ένα μάθημα από τον Αγιαξ, αλλά ακόμα δεν έχω καταλάβει ποιο είναι το μάθημα αυτό. Στα δικά μου τα μάτια η ΑΕΚ έκανε ό,τι μπορούσε και δεν νομίζω να είχε καλύτερη τύχη αν ο Ουζουνίδης έβαζε τέσσερα εικοσάχρονα παιδιά στην ενδεκάδα της, όπως κάνει ο Αγιαξ. Παίρνεις μαθήματα από ένα αντίπαλο αν μπορείς να τον αντιγράψεις, ώστε την επόμενη φορά που θα τον αντιμετωπίσεις να παίξεις σαν αυτόν. Συγνώμη, αλλά αυτά που κάνει ο Αγιαξ ελάχιστες ομάδες στον κόσμο μπορούν και να τα σκεφτούν. Σχεδόν πενήντα χρόνια τώρα ο Αγιαξ είναι ένα πανεπιστήμιο του ποδοσφαίρου που δίνει μαθήματα σε όλη την ποδοσφαιρική ανθρωπότητα. Μόνο που τα μαθήματα αυτά, είναι ωραίο να τα παρακολουθείς, αλλά είναι σχεδόν αδύνατο να τα εφαρμόσεις στον τόπο σου. Το ποδόσφαιρο των Ολλανδών είναι δικό τους. Μπορείς να το χαίρεσαι ή να το αποστρέφεσαι. Όποιος έχει από αυτό πολλά αντιγράψει (η Μπαρτσελόνα π.χ) έχει ακολουθήσει τη συνταγή περιστασιακά. Αυτά που κάνει ο Αγιαξ τα κάνει μόνο ο Αγιαξ.

Μόνο δικό τους

Λατρεύω τους Ολλανδούς γιατί πρώτα από όλα η προσέγγιση του σπορ είναι από τη μεριά τους μοναδική: ο πρώτος στόχος τους είναι η παραγωγή ποδοσφαιριστών και όχι η συλλογή επιτυχημένων αποτελεσμάτων. Τα αποτελέσματα είναι μέρος του ποδοσφαίρου – η παραγωγή είναι διαδικασία. Οι Ολλανδοί πιστεύουν ότι η διαδικασία παραγωγής ποδοσφαιριστών, η πρόοδός, η αξιοποίηση τους, η πώλησή τους, είναι πράγματα που προγραμματίζονται κι έχουν να κάνουν αποκλειστικά με σένα και τα σχέδια σου: οι νίκες και οι ήττες εξαρτιόνται από πολλά που δεν είναι πάντα στο χέρι σου – π.χ από την ικανότητα ή τον πλούτο ή την τύχη του αντιπάλου. Στο ποδόσφαιρό τους ο στόχος είναι φυσικά η νίκη (και μάλιστα δια μέσου της επιβολής του παιγνιδιού), αλλά πριν από τη νίκη υπάρχει η προετοιμασία, η παραγωγή, η σωστή νοοτροπία. Και κυρίως υπάρχει μόνο ένας τρόπος: ο τρόπος τους.

Ενας πιτσιρίκος που κρίνει ματς

Ο Αγιαξ μετά από δυο πικρούς αποκλεισμούς, που γνώρισε πέρυσι στο ίδιο καλοκαίρι, φέτος για πρώτη φορά μετά από χρόνια ξόδεψε περισσότερα από όσα εισέπραξε στις μεταγραφές. Οι αποκλεισμοί από την Νις και την Ρόζενμποργκ στάθηκαν αιτία για μεγάλες γκρίνιες – κι ας είχε φτάσει η ομάδα στον τελικό του Γιουρόπα λιγκ πριν λίγους μήνες. Παίκτες όπως ο Τάντιτς και ο Μπλιντ χρυσοπληρώθηκαν και αποκτήθηκαν για να δώσουν στην ομάδα ποιότητα και σιγουριά, όμως κλυδωνισμός στις βεβαιότητες για το τι είναι το ποδόσφαιρο δεν υπήρξε. Πάντα ο Αγιαξ είναι μια θερμοκοιτίδα ποδοσφαιριστών: χθες μπορεί να μην έπαιξε ο τραυματίας Ντε Λίχτ, που στα 21 του χρόνια θεωρείται ο επόμενος μεγάλος κεντρικός αμυντικός της Ευρώπης, είδαμε όμως τον 21χρονο Ντε Γιόνγκ, τον 20 χρονο Εϊτινγκ, τον 21χρονο Νέρες, τον συνομήλικό του Φαν Ντε Μπέικ που ήρθε από τον πάγκο για να αντικαταστήσει ένα γίγαντα του Ολλανδικού ποδοσφαίρου, τον Χούντελαρ, και να κρίνει το ματς. Είδαμε επίσης την κλασική ολλανδική μέθοδο: πίεση σε κάθε τετραγωνικό του γηπέδου, διάβασμα των αδυναμιών του αντιπάλου, μετατροπή του 4-3-3 που είναι κατά τα άλλα το ιερό μας Ευαγγέλιο, τρέξιμο ώστε να ακυρωθεί στη μεσαία γραμμή ο αντίπαλος και μεθοδικότητα στην επίθεση. Ο Αγιαξ μπορεί να κερδίσει με 1-0 κάνοντας δέκα φάσεις και με 3-0 κάνοντας τέσσερις, διότι και στη μία και στην άλλη περίπτωση αυτό που κάνει στην επίθεση είναι να δημιουργεί προϋποθέσεις για γκολ μεθοδεύοντας κι όχι κινούμενος βιαστικά. Στο παιγνίδι του ο σκοπός δεν είναι να γίνουν πολλά σουτ, αλλά να βγουν οι κατάλληλες πάσες. Δεν είναι απαραίτητες οι ατομικές ενέργειες, αλλά είναι επιβεβλημένες οι συνεργασίες. Αυτό που χρειάζεται είναι να ξέρεις που είναι ο συμπαίκτης σου και βέβαια να μπορείς να κρατάς τη μπάλα: χθες στη θέση του στόπερ Ντε Λιχτ έπαιξε ο Ντε Γιόνγκ, ένας τύπος που παριστάνει τον αμυντικό χαφ οργανώνοντας από τα μετόπισθεν.

Ποτέ δεν σκέφτηκαν ποιος μπορεί να σταματήσει τον Πόνσε: το τι θα κάνουν με τη μπάλα στα πόδια και το πως θα ακυρώσουν τον αντίπαλο είναι το βασικό τους μέλημα. Κι αν το παιγνίδι τους μοιάζει διαρκώς επαναλαμβανόμενο, σαν λούπα στην οποία βλέπεις τις ίδιες και τις ίδιες εικόνες, είναι ακριβώς αυτή η συναρπαστική μονοτονία του το μυστικό της παραγωγής τόσων και τόσων παικτών. Ο Αγιαξ δεν δείχνει εμπιστοσύνη στους νέους, όπως νομίζουμε, αλλά κάνει κάτι περισσότερο: επιβάλει στους νέους να παίζουν με ένα και μόνο συγκεκριμένο τρόπο, να σέβονται δηλαδή ένα κανόνα ποδοσφαίρου, που έχει αξία δόγματος. Ο σεβασμός στον τρόπο ωριμάζει αυτά τα παιδιά σε χρόνο ρεκόρ. Όλα τους μαθαίνουν ότι το ποδόσφαιρο είναι δημιουργία, αλλά και σκληράδα, απαιτεί πνευμόνια, αλλά και μυαλό, προϋποθέτει θυσίες, αλλά χαρίζει και χρήματα – μόνο που δεν είναι εύκολο. Κανείς δεν έγινε ποδοσφαιριστής του Αγιαξ γιατί μόνο έτρεχε ή γιατί μόνο έβαζε γκολ κι όλοι οι μεγάλοι του παίκτες, από τον Κρόιφ μέχρι τον Ντάβιντς και από τον Βαν Μπάστεν μέχρι τον Λιτμάνεν ήξεραν να κάνουν ένα σωρό δουλειές – η σημαντικότερη από τις οποίες είναι η βοήθεια στον συμπαίκτη. Δεν μιλάμε απλά για ποδόσφαιρο, αλλά για μια πραγματική γλώσσα.

Μπορεί ναι, μπορεί και όχι

Τα τελευταία χρόνια τα αποτελέσματα τους δεν είναι τα καλύτερα. Στο εφετινό Τσάμπιονς λιγκ δεν ξέρω αν ο Αγιαξ θα κάνει άλλη νίκη – μπορεί ναι, μπορεί και όχι. Σίγουρα στον καιρό της μεγάλης σπατάλης οι αξίες του Αγιαξ μοιάζουν παλιομοδίτικες – ίσως και να είναι. Τι νόημα έχει να βγάλεις τον Ντε Λιχτ όταν μπορείς να τον αγοράσεις; Γιατί να ψάχνεις τρόπους να δημιουργήσεις υπεραρρυθμίες στο πλάι, ενώ μπορείς να αγοράσεις κάποιον που να κάνει δυο ντρίπλες παραπάνω; Την απάντηση σε όλα αυτά την δίνουν κάθε χρόνο οι Ολλανδοί: για αυτούς το ποδόσφαιρο χωρίς τα κέρδη, που μπορεί να έχουν από αυτό, δεν έχει κανένα ενδιαφέρον. Οι ακριβοπληρωμένες νίκες των υπόλοιπων είναι για αυτούς επιτυχίες, που έχουν κάποια κορόιδα που ξοδεύουν εκατομμύρια: τους λένε μπράβο, αλλά κομμάτι γελάνε μαζί τους. Κάποιος θα πει ότι δεν κερδίζουν: η απάντησή τους είναι ότι πιθανότατα σε αυτό το παρανοϊκό ποδόσφαιρο οι μόνοι που κερδίζουν είναι αυτοί. Του χρόνου το καλοκαίρι από τον Ντε Λιχτ και τον Ντε Γιονκ θα πάρουν 100 εκατ ευρώ και θα ψάξουν τους επόμενους.

Αυτοί κι εμείς

Για αυτό λέω ότι κανένα μάθημα δεν έδωσαν στην ΑΕΚ. Το ποδόσφαιρό τους παραμένει κάτι που είναι δύσκολο να καταλάβουμε και αδύνατο να αντιγράψουμε. Αυτοί βάζουν τους εικοσάχρονους στο γήπεδο για να κάνουν συγκεκριμένα πράγματα – εδώ οι εικοσάχρονοι ψάχνουν ένα μάνατζερ για να κάνουν μεταγραφή. Αυτοί φαντασιώνουν ότι στις ακαδημίες τους θα βρουν ένα νέο Κρόιφ, εμείς θέλουμε να κάνει η προεδράρα «τρεις μεταγραφές να χτυπήσουμε ευρωπαϊκό». Αυτοί θέλουν η εταιρία τους να έχει κέρδη – εδώ ψάχνουμε τον Βασιλειάδη να βάλει την ΕΡΤ να πληρώσει τις ΠΑΕ. Αυτοί θέλουν κατοχή μπάλας, δημιουργία και χρησιμοποίηση του μυαλού – εδώ θέλουμε άγια άμυνα, φτου ξελευτερία και να βλέπουμε την Ευρώπη να προσκυνάει στα πρωτοσέλιδα μας, γιατί κάναμε μια καλή αντεπίθεση. Αυτή την Ευρώπη την έχουμε βάλει να προσκυνήσει τόσες φορές που πρέπει να έχει πιαστεί η μέση της…